1.1. Mô tả sóng
- Biên độ sóng là độ dịch chuyển lớn nhất khỏi vị trí cân bằng của một điểm sóng.
- Chu kì sóng T là thời gian thực hiện một dao động của một điểm sóng.
- Tần số sóng f là số dao động mà mỗi điểm sóng thực hiện trong một đơn vị thời gian.
- Bước sóng λ là quãng đường mà sóng truyền đi trong một chu kì sóng.
- Tốc độ sóng là tốc độ lan truyền năng lượng của sóng trong không gian.
- Tốc độ sóng được xác định bằng công thức: v= f.λ
- Cường độ sóng là năng lượng truyền qua một đơn vị diện tích vuông góc với phương truyền sóng trong một đơn vị thời gian.
1.2. Sóng dọc và sóng ngang
- Sóng dọc là sóng có các phần tử dao động theo phương truyền sóng. Sóng âm trong không khí là một sóng dọc.
- Sóng ngang có các phần tử dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng. Sóng trên mặt nước là một sóng ngang.
- Ánh sáng là sóng điện từ.
- Trong chân không, tất cả sóng điện từ đều truyền với tốc độ c = 3.10 m/s.
- Thang sóng điện từ được chia thành các vùng gồm: sóng vô tuyến, hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tử ngoại, tia X, tia gamma.
1.3. Giao thoa sóng
- Giao thoa là hiện tượng hai sóng kết hợp gặp nhau tại những điểm xác định tạo nên những điểm dao động với biên độ cực đại (hai sóng tăng cường lẫn nhau) và những điểm dao động với biên độ cực tiểu ( hai sóng làm suy yếu lẫn nhau).
- Trong giao thoa sóng nước, các điểm dao động với biên độ cực đại hay cực tiểu nằm trên các đường xác định xen kẽ trên mặt nước.
- Trong thí nghiệm về giao thoa ánh sáng với hai khe sáng hẹp của Young, các vân sáng, vân tối nằm xen kẽ và cách đều nhau trên màn quan sát. Khoảng cách giữa hai vân sáng hoặc hai vẫn tối liên tiếp được gọi là khoảng vân và tính bằng công thức:
\(i = \frac{{\lambda D}}{a}\)
1.4. Sóng dừng
- Hiện tượng xuất hiện các điểm đứng yên ở những vị trí xác định khi đang có sóng lan truyền được gọi là hiện tượng sóng dừng.
- Những điểm đứng yên gọi là nút sóng. Chính giữa hai nút sóng liên tiếp là bụng sóng. Khoảng cách giữa bụng sóng và nút sóng gần nhất bằng một phần tư bước sóng.
- Hiện tượng sóng dừng được ứng dụng để đo tốc độ truyền âm trong ống cộng hưởng.