ONTHITHPT.com giới thiệu đến bạn đọc tài liệu lý thuyết trọng tâm và các dạng bài tập trắc nghiệm cơ chế điều hòa sinh sản trong chương trình Sinh học lớp 11.
- Mục tiêu:**
Kiến thức:
+ Trình bày được cơ chế điều hòa sinh tinh và sinh trứng.
+ Vẽ được sơ đồ mô tả cơ chế điều hòa sinh tinh và sinh trứng.
+ Nêu được sự ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
Kĩ năng:
+ Quan sát phân tích sơ đồ để trình bày được cơ chế điều hòa sinh tinh và sinh trứng.
+ Đọc và xử lí thông tin trong sách giáo khoa để tìm hiểu ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
- I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM**
- 1. Các yếu tố tham gia.**
Hệ nội tiết đóng vai trò chủ yếu. Thần kinh và nhân tố môi trường đóng vai trò ảnh hưởng.
- 2. Cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh.**
Các hoocmôn tham gia: Tên hoocmôn Nơi sản sinh Tác dụng GnRH Vùng dưới đồi Kích thích tuyến yên tiết FSH, LH. FSH Tuyến yên Kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng. LH Tuyến yên Kích thích tế bào kẽ tiết hoocmôn testostêrôn. Testostêrôn Tinh hoàn Kích thích phát triển ống sinh tinh và sản xuất tinh trùng. Hình 1. Cơ chế điều hòa quá trình sinh tinh Cơ chế điều hòa: + Các yếu tố môi trường kích thích vùng dưới đồi tiết GnRH, GnRH kích thích tuyến yên tiết FSH và LH. + LH kích thích tế bào kẽ trong tinh hoàn sản sinh testostêrôn. + FSH và testostêrôn kích thích ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng. + Khi nồng độ testostêrôn cao thì sẽ gây tác động ngược, ức chế vùng dưới đồi và tuyến yên nên giảm tiết GnRH, FSH và LH giảm sinh tinh trùng.
- 3. Cơ chế điều hòa quá trình sinh trứng.**
Các hoocmôn tham gia: Tên hoocmôn Nơi sản sinh Tác dụng GnRH Vùng dưới đồi Kích thích tuyến yên tiết FSH, LH. FSH Tuyến yên Kích thích nang trứng phát triển và tiết ơstrôgen. LH Tuyến yên Kích thích trứng chín, rụng và tạo thể vàng. ơstrôgen Nang trứng Kích thích làm niêm mạc tử cung dày lên. Prôgestêrôn và ơstrôgen Thể vàng Kích thích làm niêm mạc tử cung dày lên. Cơ chế điều hòa: + Các yếu tố môi trường kích thích vùng dưới đồi tiết GnRH, GnRH kích thích tuyến yên tiết FSH và LH. + FSH kích thích nang trứng phát triển và tiết ơstrôgen. + LH làm trứng chín, rụng và tạo thể vàng. Thể vàng tiết ơstrôgen và prôgestêrôn. + Ơstrôgen và prôgestêrôn kích thích niêm mạc tử cung phát triển dày lên. + Khi nồng độ ơstrôgen và prôgestêrôn cao thì sẽ gây tác động ngược, kìm hãm làm cho vùng dưới đồi giảm tiết GnRH và tuyến yên giảm tiết FSH và LH → trứng không tiếp tục chín và rụng. + Nếu trứng không được thụ tinh thì thể vàng sẽ thoái triển, hàm lượng ơstrôgen và prôgestêrôn giảm xuống → vùng dưới đồi và tuyến yên tiếp tục tiết GnRH, FSH và LH → trứng tiếp tục chín và rụng. Hình 2. Cơ chế điều hòa sinh trứng.
- 4. Ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.**
Căng thẳng thần kinh kéo dài, sợ hãi, lo âu, buồn phiền kéo dài gây rối loạn quá trình trứng chín và rụng, làm giảm sinh tinh trùng. Sự hiện diện và mùi của con đực tác động lên hệ thần kinh và nội tiết qua đó ảnh hưởng đến quá trình phát triển chín và rụng của trứng và ảnh hưởng đến hành vi sinh dục của con cái. Sự thay đổi nhiệt độ, ánh sáng, thiếu ăn, suy dinh dưỡng, chế độ ăn không hợp lí gây rối loạn quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể, ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng. Người nghiện thuốc lá, nghiện rượu, nghiện ma túy có quá trình sinh trứng bị rối loạn, tinh hoàn giảm khả năng sinh tinh trùng. SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA.
- II. CÁC DẠNG BÀI TẬP**