Xem mã nguồn của Hóa học 11 KNTT Bài 20

<html>
<div id="11">
<h3>1.1. Khái niệm, danh pháp</h3>
</div>
<h4>a. Khái niệm</h4>
<table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:100%;">
<tbody>
<tr>
<td style="width: 638px; background-color: rgb(255, 255, 204);">
<p><strong> Alcohol là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có chứa nhóm hydroxy (–OH) liên kết với nguyên tử carbon no.</strong></p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
<p>- Alcohol no, đơn chức, mạch hở trong phân tử có một nhóm –OH liên kết với gốc alkyl, có công thức tổng quát là C<sub>n</sub>H<sub>2n+1</sub>OH (n ≥ 1).</p>
<p><strong>Ví dụ:</strong></p>
<p style="text-align: center;"><strong><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/d8802fa2.JPG" style="width: 90px; height: 77px;"/></strong></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<p>- Nếu alcohol có hai hay nhiều nhóm –OH thì các alcohol đó được gọi là các alcohol đa chức (polyalcohol).</p>
<p><strong>Ví dụ:</strong></p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/563677ff.JPG" style="text-align: center; width: 650px; height: 108px;"/></p>
<p>- Bậc của alcohol là bậc của nguyên tử carbon liên kết với nhóm hydroxy. Ta có alcohol bậc I, alcohol bậc II và alcohol bậc III</p>
<p align="center"><strong><em>Bảng 20.1.</em></strong><em> Bậc của alcohol</em></p>
<p align="center"><em><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/88e3afdf.JPG" style="width: 700px; height: 339px;"/></em></p>
<p> </p>
<h4>b. Danh pháp</h4>
<p><strong>Danh pháp thay thế</strong></p>
<p>- Tên theo danh pháp thay thế của monoalcohol:</p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/1de57a60.JPG" style="height: 104px; text-align: center; width: 500px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<p>- Nếu nhóm –OH chỉ có một vị trí duy nhất thì không cần số chỉ vị trí nhóm –OH.</p>
<p>- Mạch carbon được ưu tiên đánh số từ phía gần nhóm –OH hơn.</p>
<p>- Nếu mạch carbon có nhánh thì cần thêm tên nhánh ở phía trước.</p>
<p>– Nếu có nhiều nhóm –OH thì cần thêm độ bội (di, tri,...) trước “ol” và giữ nguyên tên</p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/cb493e7b.JPG" style="width: 800px; height: 366px;"/></p>
<p align="center"><strong><em>Bảng 20.2</em></strong><em>. Tên theo danh pháp thay thế và tên thông thường của một số alcohol</em></p>
<div id="12">
<h3>1.2. Đặc điểm cấu tạo</h3>
</div>
<p align="center"><strong><em>Hình 20.1</em></strong><em>. Mô hình phân tử của methanol (a) và ethanol (b)</em></p>
<p align="center"><em><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/be841adf.JPG" style="width: 300px; height: 140px;"/></em></p>
<p align="center"> </p>
<p>- Trong phân tử alcohol, các liên kết O–H và C–O đều phân cực về phía nguyên tử oxygen do oxygen có độ âm điện lớn.</p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/8e3f9b62.JPG" style="width: 100px; height: 38px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<p>- Vì vậy, trong các phản ứng hoá học, alcohol thường bị phân cắt ở liên kết O–H  hoặc liên kết C−O.</p>
<div id="13">
<h3>1.3. Tính chất vật lí</h3>
</div>
<p>- Ở điều kiện thường, các alcohol no, đơn chức từ C1 đến C12 ở trạng thái lỏng, các alcohol từ C13 trở lên ở trạng thái rắn.</p>
<p>- Các polyalcohol như ethylene glycol, glycerol là chất lỏng sánh, nặng hơn nước và có vị ngọt.</p>
<p>- Alcohol có nhiệt độ sôi cao hơn các hydrocarbon, dẫn xuất halogen có phân tử khối tương đương và dễ tan trong nước do các phân tử alcohol có thể tạo liên kết hydrogen với nhau và với nước.</p>
<p style="text-align: center;"><strong><em>Hình 20.2.</em></strong><em> Liên kết hydrogen giữa các phân tử ethanol (a) và giữa ethanol với nước (b)</em></p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/5c4cbbe3.JPG" style="width: 526px; height: 107px;"/></p>
<p> </p>
<p>- Khi số nguyên tử carbon trong phân tử tăng lên, độ tan trong nước của alcohol giảm nhanh do gốc hydrocarbon là phần kị nước tăng lên.</p>
<p style="text-align: center;"><strong><em>Bảng 20.3.</em></strong><em> Nhiệt độ sôi và độ tan của một số alcohol </em></p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/d7f36020.JPG" style="width: 621px; height: 226px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<div id="14">
<div id="14">
<h3>1.4. Tính chất hoá học</h3>
</div>
</div>
<h4>a. Phản ứng thế nguyên tử H của nhóm –OH</h4>
<table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:100%;">
<tbody>
<tr>
<td style="width: 638px; background-color: rgb(255, 255, 204);">
<p><strong> Liên kết O–H phân cực nên trong một số phản ứng, nguyên tử hydrogen trong nhóm hydroxy có thể bị thay thế.</strong></p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
<p>- Alcohol phản ứng với các kim loại mạnh như sodium, potassium giải phóng khí hydrogen:</p>
<p align="center">2R-OH + 2Na → 2RONa + H<sub>2</sub></p>
<h4>b. Phản ứng tạo ether</h4>
<p>Khi đun nóng alcohol với H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> đặc ở nhiệt độ thích hợp thì thu được ether.</p>
<p><strong>Ví dụ:</strong></p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/931fa7ad.JPG" style="width: 400px; height: 55px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<h4>c. Phản ứng tạo alkene</h4>
<p>- Khi cho hơi alcohol no, đơn chức, mạch hở đi qua bột Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub> nung nóng hoặc đun alcohol với H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> đặc, H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub> đặc, alcohol bị tách nước tạo thành alkene:</p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/Ph%E1%BA%A3n%20%E1%BB%A9ng%20t%E1%BA%A1o%20alkene.JPG" style="width: 400px; height: 115px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<p><strong>Ví dụ: </strong>C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH <span class="math-tex">\(\xrightarrow{{{H}_{2}}S{{O}_{4}}\,đặc,\ {{180}^{0}}C}\)</span> CH<sub>2</sub>=CH<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O</p>
<table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:100%;">
<tbody>
<tr>
<td style="width: 638px; background-color: rgb(255, 255, 204);">
<p><strong> Phản ứng tách nước của alcohol tạo alkene ưu tiên theo quy tắc Zaitsev: Trong phản ứng tách nước của alcohol, nhóm –OH bị tách ưu tiên cùng với nguyên tử hydrogen ở carbon bên cạnh có bậc cao hơn.</strong></p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
<p><span style="font-weight: 700;">Ví dụ: </span></p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/cc6989c2.JPG" style="width: 550px; height: 146px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<h4>d. Phản ứng oxi hoá</h4>
<p><strong>Oxi hoá không hoàn toàn</strong></p>
<p>- Khi phản ứng với các chất oxi hoá (ví dụ: CuO), các alcohol bị oxi hoá không hoàn toàn tạo thành các sản phẩm khác nhau tuỳ theo bậc của alcohol:</p>
<p>+ alcohol bậc I bị oxi hoá thành aldehyde</p>
<p>+ alcohol bậc II bị oxi hoá thành ketone</p>
<p>+ alcohol bậc III không bị oxi hoá trong điều kiện này.</p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/eb6fbd75.JPG" style="width: 350px; height: 144px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<p><strong>Ví dụ:</strong></p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/6adfd435.JPG" style="width: 350px; height: 87px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<p><strong>Phản ứng cháy của alcohol</strong></p>
<table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:100%;">
<tbody>
<tr>
<td style="width: 638px; background-color: rgb(255, 255, 204);">
<p><strong> Các alcohol có thể bị đốt cháy trong không khí tạo thành carbon dioxide, hơi nước và toả nhiệt:</strong></p>
<p align="center"><strong>C<sub>n</sub>H<sub>2n+1</sub>OH + \(\frac{3n}{2}\)O<sub>2</sub> \(\xrightarrow{{{t}^{o}}}\) 2nCO<sub>2</sub> + (n+1)H<sub>2</sub>O</strong></p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
<p><strong>Ví dụ:</strong> C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH(l) + 3O<sub>2</sub>(g) \(\xrightarrow{{{t}^{o}}}\) 2CO<sub>2</sub>(g) + 3H<sub>2</sub>O(g)                     \({{\rm{\Delta }}_{\rm{r}}}{\rm{H}}_{{\rm{298}}}^{\rm{0}}\) = -1367 kJ/mol</p>
<p>Ethanol được sử dụng phổ biến làm nhiên liệu cho đèn cồn, bếp cồn hoặc phối trộn với xăng để làm nhiên liệu cho động cơ đốt trong.</p>
<h4>e. Phản ứng riêng của polyalcohol với Cu(OH)<sub>2</sub></h4>
<p>- Các polyalcohol có các nhóm -OH liền kề như ethylene glycol, glycerol có thể tác dụng với copper(II) hydroxide tạo dung dịch màu xanh lam đậm.</p>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/c9b034b9.JPG" style="height: 102px; text-align: center; width: 480px;"/></p>
<p>                                                   ethylene glycol        copper (II) hydroxide</p>
<p>- Vì vậy, phản ứng này có thể dùng để nhận biết các polyalcohol có các nhóm –OH liền kề.</p>
<div id="15">
<h3>1.5. Ứng dụng</h3>
</div>
<h4>a. Ứng dụng của một số alcohol</h4>
<p style="text-align: center;"><img alt="" src="https://assets.onthithpt.com/images/h7/%E1%BB%A9ng%20d%E1%BB%A5ng%20c%E1%BB%A7a%20alcohol.JPG" style="width: 700px; height: 248px;"/></p>
<p style="text-align: center;"> </p>
<h4>b. Ảnh hưởng của rượu, bia và đồ uống có cồn đến sức khoẻ con người</h4>
<p>- Sau khi uống đồ uống có cồn, ethanol sẽ được hấp thụ vào cơ thể thông qua hệ tiêu hoá.</p>
<p>- Một phần ethanol sẽ được hấp thụ tại dạ dày, ruột non, thẩm thấu vào máu và được đưa đến các cơ quan trong cơ thể, phần còn lại sẽ được chuyển hoá ở gan.</p>
<p>- Việc lạm dụng rượu, bia quá mức sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ con người như tổn thương hệ thần kinh, rối loạn tâm thần, viêm gan, xơ gan, viêm loét dạ dày, viêm tụy,...</p>
<p>- Trong thời gian mang thai, nếu người mẹ lạm dụng rượu, bia thì sẽ gây độc cho thai nhi, có thể gây dị tật ở trẻ.</p>
<div id="16">
<h3>1.6. Điều chế</h3>
</div>
<h4>a. Hydrate hoá alkene</h4>
<table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:100%;">
<tbody>
<tr>
<td style="width: 638px; background-color: rgb(255, 255, 204);">
<p><strong> Các alcohol có thể được điều chế bằng phản ứng hydrate hoá alkene. Phương pháp này được sử    dụng phổ biến trong công nghiệp để điều chế ethanol</strong></p>
<p align="center"><strong>CH<sub>2</sub>=CH<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O \(\xrightarrow{{{H}_{3}}P{{O}_{4}},\ {{t}^{0}}}\) C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH</strong></p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p> </p>
<h4>b. Điều chế ethanol bằng phương pháp sinh hoá</h4>
<p>- Khi lên men tinh bột, enzyme sẽ phân giải tinh bột (C<sub>6</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub>)<sub>n</sub> thành glucose C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>, sau đó glucose sẽ chuyển hoá thành ethanol C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH:</p>
<p align="center">(C<sub>6</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub>)<sub>n</sub> + nH<sub>2</sub>O \(\xrightarrow{enzyme}\) nC<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub></p>
<p> </p>
<p align="center">C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6 </sub>\(\xrightarrow{enzyme}\) 2C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH + 2CO<sub>2</sub></p>
<p align="center"> </p>
<p>- Ngoài các sản phẩm chứa tinh bột (gạo, ngô, sắn,...), người ta còn sử dụng các phế phẩm của công nghiệp đường, chế phẩm thuỷ phân cellulose,... để sản xuất ethanol.</p>
<p>- Phương pháp sinh hoá được sử dụng phổ biến để sản xuất các đồ uống có cồn, điều chế ethanol làm nhiên liệu sinh học.</p>
<h4>c. Điều chế glycerol</h4>
<p>- Trong công nghiệp, glycerol được tổng hợp từ propylene theo sơ đồ sau:</p>
<p>- Ngoài ra, glycerol còn thu được khi thuỷ phân chất béo trong quá trình sản xuất xà phòng.</p>
</html>
[[Category:Lớp 11]]
[[Category:SGK Kết nối tri thức lớp 11]]
[[Category:Hóa học lớp 11]]
[[Category:Chương 5: Dẫn xuất Halogen - Alcohol - Phenol]]

{{#seo:
 |title=Hóa học 11 KNTT Bài 20 - Alcohol: Khái niệm, Danh pháp, Tính chất | ONTHITHPT
 |keywords=Hóa học 11, KNTT, Alcohol, Khái niệm Alcohol, Danh pháp Alcohol, Tính chất vật lý Alcohol, Bậc alcohol
 |description=Bài 20 Hóa học 11 KNTT trình bày về Alcohol: khái niệm, danh pháp (danh pháp thay thế), đặc điểm cấu tạo và tính chất vật lý.
}}