– Xung quanh nam châm và điện tích đều có từ trường và điện trường tương ứng.

– Từ trường truyền tương tác giữa các nam châm, điện trường truyền tương tác giữa các điện tích.

– Điện trường được tạo ra bởi điện tích là dạng vật chất tồn tại xung quanh điện tích và truyền tương tác giữa các điện tích.

Hình 17.1. Tương tác giữa hai nam châm

– Người ta sử dụng điện tích dương thử để phát hiện lực điện tác dụng lên nó và đo độ mạnh yếu của điện trường tại điểm đó.

– Cường độ điện trường là đại lượng đặc trưng cho độ mạnh yếu của điện trường.

– Cường độ điện trường tại một điểm được đo bằng tỉ số giữa lực điện tác dụng lên một điện tích dương đặt tại điểm đó và độ lớn của điện tích đó, ký hiệu là \(E = \frac{F}{q}\) (theo công thức 16.2).

Hình 17.2. Điện trường tại N mạnh hơn điện trường tại M

– Cường độ điện trường được đơn vị là vôn trên mét (V/m) trong hệ SI.

– Cường độ điện trường là một đại lượng vectơ.

– Vectơ cường độ điện trường \(\overrightarrow E \) tại một điểm được xác định bằng tỉ số giữa vectơ lực điện \(\overrightarrow F \) tác dụng lên một điện tích q đặt tại điểm đó và trị số của điện tích đó: \(\overrightarrow E  = \frac{{\overrightarrow F }}{q}\).

– Độ lớn cường độ điện trường do một điện tích điểm Q gây ra tại một điểm cách nó một khoảng r có giá trị bằng: \(E = \frac{{|Q|}}{{4\pi {\varepsilon _0}{r^2}}}\) (theo công thức 16.2).

– Tính vectơ cường độ điện trường của hệ điện tích tại điểm A bằng cách tính tổng vectơ cường độ điện trường từ các điện tích điểm trong hệ.

– Cường độ điện trường tổng hợp chính bằng thương số của vectơ lực điện tổng hợp chia cho trị số của điện tích q: \(E = \frac{F}{q}\).

– Cường độ điện trường của hệ điện tích được tổng hợp từ cường độ điện trường của các điện tích điểm trong hệ theo công thức E = ΣEᵢ = E₁+ E₂+E₃+… (theo công thức 17.2 hoặc 17.3).

Hình 17.3. Lực điện tác dụng lên điện tích thử q tại điểm A

1.3. Điện phổ

– Để quan sát điện trường của hệ hai điện tích, người ta sử dụng thí nghiệm: cho hạt cách điện vào bể chứa dầu, đặt một hoặc hai quả cầu kim loại tích điện trong đó.

– Các hạt cách điện sẽ nằm dọc theo các đường nhất định trong dầu, tạo thành hình ảnh các đường như trên được gọi là điện phổ (theo Hình 17.4).

Hình 17.4. Ảnh chụp điện phổ

– Điện trường được tạo ra bởi điện tích, là dạng vật chất tồn tại quanh điện tích và truyền tương tác giữa các điện tích. – Vectơ cường độ điện trường Ẽ tại một điểm được xác định bằng tỉ số giữa vectơ lực điện F tác dụng lên một điện tích q đặt tại điểm đó và giá trị của điện tích đó: \(\overrightarrow E  = \frac{{\overrightarrow F }}{q}\) – Độ lớn của cường độ điện trường trong không khí gây ra tại một điểm do một điện tích điểm Q đặt trong chân không hoặc cách nó một khoảng r có giá trị bằng: \(E = \frac{{|Q|}}{{4\pi {\varepsilon _0}{r^2}}}\) – Khi cho một hoặc một số quả cầu tích điện vào trong một bể dầu đã trộn đều các hạt cách điện. Hệ các đường được tạo thành từ các hạt cách điện được gọi là điện phổ của điện tích hoặc hệ điện tích nói trên. – Công thức tính độ lớn cường độ điện trưởng của một điện tích điểm được vận dụng để tính cường độ điện trường của một hệ điện tích điểm hay tính cường độ điện trường của vật hình cầu tích điện đều. – Đường sức điện xuất phát ở điện tích dương và kết thúc ở điện tích âm.