1.1.1. Mô tả sóng dọc

– Sóng có các phần tử dao động theo phương truyền sóng được gọi là sóng dọc.

Hình 2.1. Sóng dọc trên dây lò xo

Hình 2.2. Mô hình biểu diễn vị trí các phân tử của lò xo có sóng dọc ở những thời điểm liên tiếp

– Sóng dọc truyền được trong môi trường rắn, lỏng, khí.

1.1.2. Sóng âm

– Âm thanh truyền trong không khí là sóng dọc.

– Sóng âm có cùng tần số với nguồn âm.

– Sóng âm mà con người có thể nghe được có tần số trong khoảng 16 Hz đến 20000 Hz.

– Sóng âm có thể truyền được trong môi trường rắn, lỏng, khí nhưng không truyền được trong môi trường chân không.

– Trong chất khí và chất lỏng thì sóng âm là sóng dọc.

– Trong chất rắn thì sóng âm gồm cả sóng dọc và sóng ngang.

1.2.1. Mô tả sóng ngang

– Sóng có các phần tử dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng gọi là sóng ngang.

Hình 2.3. Sóng ngang trên dây lò xo

– Sóng ngang truyền được trong chất rắn và trên bề mặt chất lỏng (sóng nước).

– Ánh sáng và sóng vô tuyến là sóng ngang.

1.2.2. Sóng điện từ

– Sóng điện từ là sự lan truyền của điện trường biến thiên và từ trường biến thiên trong không gian.

– Điện trường và từ trường có phương vuông góc với nhau và cùng vuông góc với phương truyền sóng. Do đó, sóng điện từ là sóng ngang.

Hình 2.4. Mô hình biểu diễn sóng điện tử với điện trường biến thiên (đường màu đỏ) và từ trường biển thiên (đường màu xanh)

– Sóng điện từ có thể truyền trong chân không. Tốc độ truyền sóng điện từ trong chân không xấp xỉ tốc độ ánh sáng là 3.10⁸ m/s.

– Có nhiều loại sóng điện từ, được biểu diễn dưới sơ đồ thang sóng điện từ dưới đây:

• Sóng dọc là sóng có các phần tử dao động theo phương truyền sóng. Sóng âm trong không khí là một sóng dọc. • Sóng ngang có các phần tử dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng. Sóng trên mặt nước là một sóng ngang. • Ánh sáng là sóng điện từ. • Trong chân không, tất cả sóng điện từ đều truyền với tốc độ c = 3.10 m/s. • Thang sóng điện từ được chia thành các vùng gồm: sóng vô tuyến, hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tử ngoại, tia X, tia gamma.