1. 1. Cấu trúc lặp trong mô tả thuật toán
– Khi có một hay nhiều thao tác cần được thực hiện lặp lại một số lần liên tiếp trong quá trình thực hiện thuật toán thì cần dùng cấu trúc lặp.
– Có những thuật toán biết trước được số lần lặp của những thao tác cần lặp lại
– Có những thuật toán không biết trước được số lần lặp mà chỉ đến khi thực hiện thuật toán với những dữ liệu đầu vào cụ thể mới biết được
– Ví dụ:
+ Mẫu mô tả cấu trúc lặp có số lần biết trước: In ra màn hình máy tính 10 dòng “Xin chào Python” là thuật toán có cấu trúc lặp với số lần biết trước.
+ Mẫu mô tả cấu trúc lặp không biết trước số lần lặp: Khi mô tả thuật toán cho máy tính hỏi và kiểm tra mật khẩu ta không tính trước được số lần máy tính yêu cầu nhập lại mật khẩu, bởi chừng nào mật khẩu nhập vào chưa đúng thì máy tính còn hỏi lại. Đây là thuật toán có cấu trúc lặp với số lần không biết trước.
1.2. Câu lệnh lặp với số lần lặp biết trước trong Python
– Dạng câu lệnh:
Hình 2. Cấu trúc câu lệnh lặp dạng for
– Hàm range(m, n) dùng để khởi tạo dãy số nguyên từ m đến n – 1 (với m < n).
– Trường hợp m = 0, hàm range(m, n) có thể viết gọn là range(n)
– Ví dụ:
+ Câu lệnh for trong Python và kết quả thực hiện như hình 3 dưới đây.
Hình 3. Ví dụ một câu lệnh for
+ Viết chương trình nhập từ bàn phím và tính tổng các số tự nhiên chia hết cho 3 nhỏ hơn n
Hình 4. Ví dụ một chương trình sử dụng câu lệnh for
1.3. Câu lệnh lặp với số lần lặp không biết trước trong Python
– Dạng câu lệnh:
while < điều kiện >:
Câu lệnh hay nhóm câu lệnh
– Sơ đồ khối:
– Ví dụ:
+ Các phần mềm ứng dụng mang tính cá nhân thường dùng mật khẩu để xác nhận quyền sử dụng. Chương trình ở Hình 5 yêu cầu người dùng nhập mật khẩu. Người dùng sẽ được yêu cầu nhập lại cho đến khi nhập đúng mật khẩu (là HN123). Khi dữ liệu nhập vào đúng là “HN123” thì thông điệp “Bạn đã nhập đúng mật khẩu” xuất hiện trên màn hình.
Hình 5. Chương trình nhập mật khẩu
+ Chương trình ở Hình 6 khi thực hiện sẽ in ra màn hình các số từ 1 đến 6. Điều kiện lặp là sodem <= 6. Khi điều kiện lặp đúng thì sodem được in ra màn hình và được tăng lên 1 đơn vị, rồi điều kiện lặp được kiểm tra lại. Quá trình trên được lặp lại cho đến khi sodem > 6 thì vòng lặp kết thúc.
Hình 6. Chương trình sử dụng câu lệnh While
|
– Các ngôn ngữ lập trình bậc cao đều có câu lệnh thể hiện cấu trúc lặp của thuật toán. – Câu lệnh thể hiện lặp với số lần biết trước cần phải sử dụng một biến để kiểm soát được số lần lặp. – Câu lệnh thể hiện lặp với số lần không biết trước phải sử dụng một biểu thức logic làm điều kiện lặp. – Câu lệnh lặp trong Python có hai dạng cơ bản là:
|
|---|