1.1.1. Đặc điểm của thần thoại

– Thần thoại là thể loại ra đời sớm nhất trong lịch sử truyện kể dân gian.

– Có nội dung hoang đường, tưởng tượng về các vị thần và những nhân vật sáng tạo ra thế giới.

– Thường phản ánh quan niệm về vũ trụ và nhân sinh của người xưa.

– Có vai trò quan trọng trong việc lưu giữ di sản văn hóa nguyên thủy của cộng đồng.

– Không gian trong thần thoại thường là vũ trụ hoang sơ, có khi chia thành ba cõi: trời – đất – nước.

– Cốt truyện thường là chuỗi sự kiện được sắp xếp theo trình tự thời gian.

– Nhân vật trong thần thoại thường có ngoại hình và tài năng phi thường, có khả năng biến hóa khôn lường.

1.1.2. Từ khó

– Cầy cục: cố gắng làm công việc một cách vất vả.

– Rú (từ địa phương): núi có nhiều cây rậm rạp.

1.1.3. Xuất xứ

Theo Tuyển tập văn học dân gian Việt Nam, tập 1, do Nguyễn Thị Huệ, Trần Thị An biên soạn và tuyển chọn, NXB Giáo dục, 1999.

1.2.1. Bối cảnh khi thần xuất hiện

– Chưa có vũ trụ.

– Chưa có muôn vật và loài người.

– Trái đất chỉ là một đám hỗn đôn tối tăm và lạnh lẽo.

1.2.2. Các việc làm chính của thần Trụ trời

– Thần dùng đầu đội trời lên, tay đào đất, đá, đắp thành một cái cột vừa to, vừa cao để chống trời.

– Khi trời đã cao vừa ý và khô cứng, thần lại phá cột đi. Thần ném vung đá và đất khắp mọi nơi. Đất tung tóe mọi nơi thành cồn đồi, cao nguyên, chỗ thần đào lên để lấy đất đá đắp cột bây giờ là biển cả.

– Thần phân khai trời đất.

1.2.3. Các yếu tố hoang đường, tưởng tượng trong đoạn trích

– Dùng đầu đội trời lên, tay đào đất, đá; đắp thành một cái cột cao, to để trống trời.

– Mỗi hòn đá vung ra tạo thành một hòn núi hay đảo.

– Đất tung tóe ra tạo thành cồn đồi, cao nguyên.

– Chỗ được đào lên lấy đất đá đắp cột thì thành biển cả.

– Có một vị thần có tên là Ngọc Hoàng hay ông Trời quản lãnh tất cả mọi việc trên trời dưới đất.

– Thần làm sao, thần đào sông, thần tát biển, thần nghiền cát, nghiền sỏi, thần trồng cây,..

1.3.1. Về nội dung

Đoạn trích nhằm giải thích nguồn gốc các hiện tượng thiên nhiên như vì sao có trời, có đất và vì sao trời với đất lại được phân đôi, vì sao mặt đất lại không bằng phẳng có chỗ lõm có chỗ lồi, vì sao có sông, núi, biển, đảo.

1.3.2. Về nghệ thuật

– Cách xây dựng nhân vật độc đáo, mang đặc trưng của thể loại thần thoại

– Hình tượng nhân vật tiêu biểu, điển hình

– Văn phong, cách diễn đạt mạch lạc, dễ hiểu, phù hợp với thể loại thần thoại

– Ngôn từ thuần Việt, dễ hiểu