– Dinh dưỡng là quá trình lấy chất dinh dưỡng từ thức ăn và tổng hợp thành chất sống của cơ thể.

– Bốn giai đoạn: Lấy thức ăn, tiêu hoá, hấp thụ chất dinh dưỡng, đồng hoá các chất.

1.1.1. Lấy thức ăn

– Động vật lấy thức ăn từ môi trường sống theo 3 kiểu chính: ăn lọc, än hút và ăn thức ăn rắn.

+ Ăn lọc: Trai lọc thức ăn qua các tấm mang.

+ Ăn hút: Lấy thức ăn bằng cách hút dịch từ cơ thể động vật hoặc thực vật. Ví dụ: Muỗi cái dùng vòi chích lỗ, hút máu.

+ Ăn thức ăn rắn: Lấy thức ăn rắn kích cỡ khác nhau bằng nhiều phương thức khác nhau. Ví dụ: Voi dùng vòi; Hồ cần cắt từng miếng thịt và nuốt.

1.1.2. Tiêu hóa thức ăn

– Tiêu hoá là quá trình biến đổi thức ăn thành các phân tử nhỏ để cơ thể hấp thụ.

– Động vật thể hiện nhiều hình thức tiêu hoá khác nhau:

+ Động vật chưa có cơ quan tiêu hoá tiêu hoá nội bào.

+ Động vật có túi tiêu hoá tiêu hoá ngoại bào và nội bào.

+ Động vật có ống tiêu hoá tiêu hoá ngoại bào.

Hình 1. Các hình thức tiêu hóa thức ăn

1.1.3. Hấp thụ chất dinh dưỡng

– Hấp thụ là quá trình các chất dinh dưỡng đi ra khỏi các cơ quan tiêu hoá vào hệ tuần hoàn  máu và hệ tuần hoàn bạch huyết.

– Hấp thụ chất dinh dưỡng diễn ra ở ruột non, với diện tích hấp thụ rất lớn do có nhiều nếp gấp, lông ruột và vi nhung mao.

– Các chất dinh dưỡng đơn giản được ruột non hấp thụ theo hai phương thức: Vận chuyển chủ động và vận chuyển thụ động.

Hình 2. Cấu tạo của ruột non, lông ruột và tế bào niêm mạc ruột

1.1.4. Đồng hóa và sử dụng chất dinh dưỡng

Chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển đến tế bào của cơ thể, đồng hoá thành chất sống và cung cấp năng lượng cho tế bào hoạt động.

1.2.1. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học

Cuộc sống hiện đại đang thay đổi lối sống của con người, dẫn đến nhiều người ăn uống không khoa học và ít vận động, gây ra nhiều bệnh khác nhau như béo phì, suy dinh dưỡng, … Để giúp cơ thể khoẻ mạnh, cần chọn một chế độ ăn uống khoa học đủ năng lượng và đủ các chất mà cơ thể cần, bao gồm cung cấp đủ các nhóm chất dinh dưỡng và khối lượng mỗi chất dinh dưỡng theo độ tuổi, giới tính và trạng thái sinh lí.

Hình 3. Tháp dinh dưỡng

1.2.2. Vai trò của việc sử dụng thực phẩm sạch trong đời sống

Việc sử dụng thực phẩm sạch trong đời sống có vai trò quan trọng: cung cấp chất dinh dưỡng, nâng cao năng suất lao động và giảm chi phí y tế, đồng thời đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

1.2.3. Các bệnh và tiêu hoá và cách phòng tránh

Có nhiều bệnh về tiêu hoá như tiêu chảy, viêm loét dạ dày tá tràng và ung thư đại tràng, nguyên nhân rất khác nhau. Để tránh các bệnh này, cần ăn đủ chất, đảm bảo vệ sinh và tránh vận động ngay sau khi ăn.

– Quá trình dinh dưỡng gồm: Lấy thức ăn, tiêu hoá, hấp thụ và đồng hoá các chất. – Tiêu hoá nội bào là quá trình biến đổi thức ăn bên trong tế bào, tiêu hoá ngoại bào là quá trình biến đổi thức ăn bên ngoài tế bào. – Trong túi tiêu hoá, thức ăn được tiêu hoá ngoại bào và nội bào; trong ống tiêu hoá, thức lăn được tiêu hoá ngoại bào. – Chế độ ăn uống khoa học là chế độ ăn uống cân đối, đủ chất và đủ lượng. – Sử dụng thực phẩm sạch đảm bảo cho cơ thể khoẻ mạnh, tránh mắc bệnh. – Các bệnh về tiêu hoá do nhiều nguyên nhân khác nhau như ăn uống không đúng cách, chế độ ăn uống không cân đối, ăn thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, … Tuỳ từng loại bệnh mà có cách phòng tránh phù hợp.