Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 16: Thực hành phân tích sự phân bố của đất và sinh vật trên Trái Đất
1.1. Sự phân bố của đất và sinh vật theo vĩ độ
Dựa vào hình 16.1, hình 16.2 và kiến thức đã học, em hãy:
- Nhận xét đặc điểm phân bố của các nhóm đất và các kiểu thảm thực vật chính theo vĩ độ.
- Giải thích tại sao lại có sự phân bố như vậy.
Hình 16.1. Các nhóm đất chính trên thế giới
Hình 16.2. Các kiểu thảm thực vật chính trên thế giới
Quan sát hình 16.1 và hình 16.2:
- Sự phân bố của các nhóm đất và các kiểu thảm thực vật chính chịu ảnh hưởng chủ yếu của điều kiện khí hậu. Vì vậy, tương ứng với các kiểu khí hậu sẽ có các kiểu thảm thực vật và nhóm đất chính. Cụ thể như sau:
|
Môi trường địa lí |
Kiểu khí hậu chính |
Kiểu thảm thực vật chính |
Nhóm đất chính |
|
Đới lạnh |
Cận cực lục địa |
Đài nguyên |
Đài nguyên |
|
Đới ôn hòa |
- Ôn đới lục địa (lạnh) |
- Rừng lá kim |
- Pôtdôn |
|
- Ôn đới hải dương |
- Rừng lá rộng và rừng hỗn hợp ôn đới |
- Nâu và xám rừng lá rộng ôn đới |
|
|
- Ôn đới lục địa (nửa khô hạn) |
- Thảo nguyên |
- Đen, hạt dẻ thảo nguyên, đồng cỏ núi cao |
|
|
- Cận nhiệt gió mùa |
- Rừng mưa nhiệt đới |
- Đỏ vàng cận nhiệt ẩm |
|
|
- Cận nhiệt địa trung hải |
- Các kiểu rừng khác và đất không có rừng |
- Đỏ nâu rừng cây bụi lá cứng |
|
|
- Cận nhiệt lục địa |
- Hoang mạc và bán hoang mạc |
- Xám hoang mạc và bán hoang mạc |
|
|
Đới nóng |
- Nhiệt đới lục địa |
- Xavan |
- Đỏ, nâu đỏ |
|
- Nhiệt đới gió mùa |
- Rừng nhiệt đới ẩm và gió mùa |
- Đỏ vàng (Feralit) |
|
|
- Xích đạo |
|
- Đỏ vàng (Feralit) |
- Giải thích: Sự phân bố các nhóm đất và các kiểu thảm thực vật chính trên Trái Đất phù hợp với sự thay đổi nhiệt, ẩm theo kinh tuyến, vĩ tuyến và độ cao.
1.2. Sự phân bố của đất và sinh vật theo độ cao
Dựa vào hình 16.3 và kiến thức đã học, em hãy:
- Nhận xét sự thay đổi của đất và thảm thực vật theo độ cao.
- Nêu sự khác nhau về các loại đất và các kiểu thảm thực vật ở sườn Đông và sườn Tây dãy Cap-ca (Kavkaz).
Hình 16.3. Sự phân bố đất và thảm thực vật ở sườn Đông và sườn Tây dãy Cáp-ca
Quan sát hình 16.3 ta thấy:
- Đất và thảm thực có sự thay đổi theo độ cao:
+ Dưới chân núi là rừng lá rộng, càng lên cao thực vật càng thưa thớt, đến 1 độ cao nhất định xuất hiện băng tuyết.
+ Các loại đất tốt, màu mỡ được hình thành dưới chân núi; càng lên cao tầng đất càng mỏng, đất kém phát triển.
=> Nguyên nhân: do sự khác nhau về nhiệt và ẩm (càng lên cao, nhiệt độ và áp suất không khí càng giảm, còn độ ẩm không khí tăng lên đến 1 độ cao nhất định mới giảm).
- Sự khác nhau về các loại đất và các kiểu thảm thực vật ở sườn Đông và sườn Tây dãy Cap-ca:
