– Văn minh có mối liên hệ chặt chẽ với văn hoá. Văn hoá là tổng thẻ những giá trị vật chất và tỉnh thần do con người sáng tạo ra trong quá trình lịch sử. Văn minh là trạng thái tiền bộ về cả vật chất và tinh thần của xã hội loài người, tức là trạng thái phát triển cao của nền văn hoá. Văn minh còn có nghĩa là đã thoát khỏi thời kì nguyên thuỷ. Trái với văn minh là trạng thái “dã man”.

– Văn hoá xuất hiện đồng thời cùng với loài người. Ngoài văn hoá vật chất, con người còn sáng tạo ra những giá trị tinh thần. Trên cơ sở nền văn hoá thời nguyên thuỷ, đến giai đoạn xuất hiện nhà nước và chữ viết, loài người tiến vào thời kì văn minh.

Bảng So sánh văn hóa và văn minh

Hình mặt người khắc trên vách hang Đồng Nội (Hòa Bình, Việt Nam)

Đấu trường Cô-li-dê (I-ta-li-a)

– Trong thời kì cổ đại, ở phương Đông có bốn trung tâm văn minh lớn là Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Hoa và Án Độ. Điểm chung nỗi bật là cả bốn nền văn minh này đều hình thành trên lưu vực của các dòng sông lớn. Chính nhờ sự bồi đắp của những dòng sông đó nên đât đai ở những nơi này trở nên màu mỡ, nông nghiệp có điều kiện phát triển trong hoàn cảnh nông cụ đang còn thô sơ, dẫn đến sự xuất hiện sớm của nhà nước. Do đó, cư dân ở đây sớm bước vào xã hội văn minh và hơn thế nữa sáng tạo nên những nền văn minh vô cùng rực rỡ.

– Ở phương Tây, có hai nền văn minh lớn là Hy Lạp và La Mã. Điểm chung của hai nên văn minh này là hình thành ven biển, đồng bằng nhỏ hẹp, đất đai khô căn… nên khi có công cụ lao động bằng kim loại sắt mới xuất hiện nền văn minh. Những thành tựu rực rỡ của văn minh Hy Lạp và La Mã là cơ sở của văn minh châu Âu sau này.

– Đến thời kì trung đại, ở phương Đông, văn minh Án Độ và Trung Hoa tiếp tục được phát triên đến khi bị các nước thực dân phương Tây xâm lược và đô hộ. Ở phương Tây, đên thời hậu kì trung đại, văn minh thời Phục hưng được phục hôi trên cơ sở văn mỉnh Hy Lạp và La Mã cô đại.

– Trong lịch sử thế giới cô — trung đại đã tồn tại những nền văn minh khác nhau, nhưng những nền văn minh này không hoàn toàn biệt lập. Thông qua các hoạt động, như chiến tranh, buôn bán, truyền giáo,… các nền văn minh này đã có sự tiếp xúc, ảnh hưởng lẫn nhau.