Cơ chế thị trường tự phát sinh, tồn tại và phát triển cùng với sự phát triển của kinh tế thị trường. Ở đâu có sản xuất và trao đổi hàng hoá, ở đó có cơ chế thị trường hoạt động. Cơ chế thị trường có ưu điểm nhưng cũng tiềm ẩn những nhược điểm nội tại của nó.

Câu hỏi: Chia sẻ hiểu biết của em về nội dung các câu dưới đây:

– Chớ bán gà ngày gió, chớ bán chó ngày mưa.

– Trăm người bán, vạn người mua.

Trả lời:

Chớ bán gà ngày gió, chớ bán chó ngày mưa 

=> Giải thích: bán gà, bán chó vào những ngày đó không được giá vì mưa rét nên lông của chúng xù lên trông xấu mã.

Trăm người bán, vạn người mua

=> Giải thích: Người bán đông thì kẻ mua cũng nhiều. Sự sòng phẳng trong trao đổi, mua bán trên thị trường.

Câu hỏi: Em hãy đọc các trường hợp trang 23, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời các câu hỏi sau:

– Xác định các mối quan hệ tác động qua lại giữa các chủ thể kinh tế trong trường hợp trên.

– Nêu các yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn của các chủ thể kinh tế.

– Cho biết, sự lựa chọn của các chủ thể kinh tế sẽ làm thay đổi yếu tố nào của thị trường.

– Em hiểu thế nào là cơ chế thị trường?

Trả lời: 

– Các mối quan hệ tác động giữa các chủ thể kinh tế:

+ Quan hệ cung cầu, giá cả

+ Quan hệ hàng hóa – tiền tệ

– Các yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn của các chủ thể kinh tế

+ Giá thành nguyên vật liệu cho sản xuất

+ Giá thành hàng hóa

– Sự lựa chọn của các chủ thể kinh tế sẽ làm ảnh hưởng đến yếu tố giá cả và số lượng hàng hóa của thị trường.

– Cơ chế thị trường là hệ thống các quan hệ mang tính tự điều chỉnh tuân theo yêu cầu của các quy luật kinh tế như quy luật cạnh tranh, cung – cầu, giá cả,… chi phối hoạt động của các chủ thể kinh tế.

Câu 1: Em hãy đọc trường hợp 1 trang 24, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời các câu hỏi sau:

– Xác định những tác động từ cơ chế thị trường đến Doanh nghiệp T.

– Nếu các biện pháp mà Doanh nghiệp T đã thực hiện dưới sự tác động của cơ chế thị trường. Các biện pháp đó mang lại những hiệu quả gì cho Doanh nghiệp T?

Trả lời: 

– Những tác động từ cơ chế thị trường đến doanh nghiệp T:

+ Sự cạnh tranh của các doanh nghiệp trong và ngoài nước vào các sản phẩm trứng gia cầm kích thích phát triển sản xuất của doanh nghiệp T.

+ Cơ chế thị trường kích thích sự đổi mới, đầu tư công nghệ sản xuất, đầu tư dây chuyền kĩ thuật xử lí trứng gà của doanh nghiệp T.

+ Thực hiện phân phối các sản phẩm ra thị trường trong nước và các quốc gia vùng lãnh thổ khác.

– Các biện pháp:

+ Đổi mới, đầu tư công nghệ sản xuất nhằm nâng cao chát lượng sản phẩm.

+ Đầu tư dây chuyền kĩ thuật xử lí trứng gà bằng ozon và tia cực tím trước khi đóng hộp.

+ Kí kết nhiều đơn hàng cho thị trường trong nước và quốc tế.

– Các biện pháp đó làm cho doanh thu của Doanh nghiệp T không ngừng tăng lên và khẳng định được vị thế của mình trên thị trường.

Câu 2: Em hãy đọc trường hợp 2 trang 24, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời các câu hỏi sau:

– Cho biết điều gì đã giúp cho công ty bánh kẹo C ngày càng phát triển. Chia sẻ hiểu biết của em về ưu điểm của cơ chế thị trường.

Trả lời: 

– Áp lực cạnh tranh trên thị trường đã giúp cho công ty bánh kẹo C ngày càng phát triển.

– Hiểu biết về ưu điểm của cơ chế thị trường:

+ Cơ chế thị trường kích thích hoạt động của các chủ thể kinh tế và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tự do của họ.

+ Sự tác động của cơ chế thị trường sẽ đưa đến sự thích ứng tự phát giữa khối lượng và cơ cấu của sản xuất với khối lượng và cơ cấu nhu cầu của xã hội. Nhờ đó con người mới có thể thỏa mãn tốt hơn nhiều loại sản phẩm, đa dạng về chủng loại cũng như cơ cấu sản phẩm.

+ Cơ chế thị trường kích thích đổi mới kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, cạnh tranh càng cao đòi hỏi giảm chi phí cá biệt càng lớn bằng cách áp dụng các phương pháp đổi mới, kỹ thuật và công nghệ sản xuất, đổi mới sản phẩm, đổi mới tổ chức sản xuất và quản lý kinh doanh, nâng cao hiệu quả kinh tế.

+ Cơ chế thị trường thực hiện phân phối các nguồn lực kinh tế một cách tối ưu. Các nguồn lực sản xuất tự điều tiết và di chuyển đến nơi nào được sử dụng với hiệu quả cao nhất, tuân theo các nguyên tắc của thị trường.

+ Sự điều tiết của cơ chế thị trường mềm dẻo có khả năng thích nghi cao trước sự biến đổi các điều kiện kinh tế – xã hội, làm thích ứng giữa sản xuất xã hội với nhu cầu xã hội.

Câu hỏi: Em hãy đọc các trường hợp trang 25, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời các câu hỏi sau:

– Nêu nhược điểm của cơ chế thị trường trong các trường hợp trên.

– Kể tên các nhược điểm khác của cơ chế thị trường mà em biết.

Trả lời: 

– Nhược điểm của cơ chế thị trường trong các trường hợp:

+ Trường hợp 1: Gây suy thoái tài nguyên, ô nhiễm môi trường

+ Trường hợp 2: Hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh

– Các nhược điểm khác của cơ chế thị trường mà em biết

+ Nguy cơ khủng hoảng, lạm phát

+ Sự phân hóa giàu nghèo giữa những người sản xuất, kinh doanh.

– Cơ chế thị trường là hệ thống các quan hệ mang tính tự điều chỉnh tuân theo yêu cầu của các quy luật kinh tế như quy luật cạnh tranh, cung – cầu, giá cả,… chi phối hoạt động của các chủ thể kinh tế.   – Ưu điểm của cơ chế thị trường:   + Kích thích hoạt động và tạo động lực sáng tạo cho các chủ thể kinh tế;  + Thúc đẩy các doanh nghiệp cải tiến, phát minh và ứng dụng thành tựu của khoa học – công nghệ, đổi mới tổ chức sản xuất và quản lý kinh doanh;   + Phát huy và phân phối các nguồn lực kinh tế một cách tối ưu   + Phát huy tối đa tiềm năng của mọi chủ thể, vùng miền, thúc đẩy liên kết kinh tế trong nước và hội nhập quốc tế.   – Nhược điểm của cơ chế thị trường:   + Có thể dẫn tới suy thoái tài nguyên, ô nhiễm môi trường và các hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh.   + Sự vận động của cơ chế thị trường cũng tiềm ẩn nguy cơ khủng hoảng, có thể dẫn đến lạm phát.   + Sự phân hoá giàu – nghèo giữa những người sản xuất, kinh doanh.