1.1. Môi trường
a. Khái niệm
– Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội sự tồn tại, phát triển của con người, sinh vật và tự nhiên (theo Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam, 2020).
– Môi trường sống của con người bao gồm: môi trường tự nhiên, xã hội và nhân tạo
Hình 29.1. Sơ đồ các thành phần của môi trường
b. Đặc điểm
Đặc điểm chung của môi trường là:
– Có quan hệ mật thiết và tác động qua lại với con người.
– Môi trường có thể tác động và ảnh hưởng đến con người.
c. Vai trò
– Tạo ra không gian sống cho con người và sinh vật
– Chứa đựng và cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên cần thiết cho hoạt động sản xuất và đời sống con người
– Là nơi chứa đựng, cân bằng và phân hủy các chất thải do con người tạo ra.
– Lưu giữ và cung cấp thông tin, nhờ đó con người có thể hiểu biết được quá khứ và dự đoán được tương lai cho chính mình.
1.2. Tài nguyên thiên nhiên
a. Khái niệm
Tài nguyên thiên nhiên bao gồm tất cả các dạng vật chất tồn tại khách quan trong tự nhiên mà con người có thể sử dụng phục vụ cuộc sống cá nhân và sự phát triển của xã hội loài người.
b. Đặc điểm
– Có nhiều cách phân loại tài nguyên thiên nhiên, song cách phân loại thông dựng nhất là dựa vào tính chất và việc sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên.
Hình 29.3. Sơ đồ phân loại tài nguyên thiên nhiên thông dụng nhất
Tài nguyên thiên nhiên có đặc điểm chung là:
– Phân bố không đồng đều theo không gian lãnh thổ.
– Phần lớn các nguồn tài nguyên thiên nhiên có giá trị kinh tế được hình thành qua quá trình phát triển lâu dài của tự nhiên và lịch sử.
– Tài nguyên thiên nhiên trên Trái Đất rất phong phú, đa dạng nhưng có giới hạn nhất định. Nhiều loại tài nguyên đang bị cạn kiệt, nhất là tài nguyên khoáng sản, trong khi nhu cầu cho sự phát triển kinh tế không ngừng tăng lên.
c. Vai trò
– Tài nguyên thiên nhiên là nguồn lực cơ bản để phát triển kinh tế – xã hội. Không có tài nguyên thiên nhiên thì không thể có hoạt động sản xuất vả xã hội loải người không thể tồn tại và phát triển
– Tài nguyên thiên nhiên là cơ sở để phát triển nông nghiệp, công nghiệp, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, …
– Tài nguyên thiên nhiên là tiền đề quan trọng cho tích lũy, tăng trưởng và phát triển kinh tế – xã hội.