– Thước kẻ, bút chì, giấy nháp, …

– Bản đồ các kiểu thảm thực vật chính trên Trái Đất (hình 2.4)

Bản đồ các kiểu thảm thực vật chính trên Trái Đất

a. Quan sát hình sau:

Hình 13.1. Bản đồ các nhóm đất chính trên thế giới

* Yêu cầu:

Quan sát hình 2.4 và hình 13.1, hãy lập bảng theo mẫu sau để thể hiện sự phân bố của các nhóm đất chính và thảm thực vật chính trên thế giới. Rút ra nhận xét.

Bảng 13. Sự phân bố các nhóm đất và sinh vật trên thế giới

Đới khí hậu	Nhóm đất chính	Thảm thực vật chính
Cực	?	?
Ôn đới	?	?
Nhiệt đới	?	?
Xích đạo	?	?

* Hướng dẫn thực hiện:

Sự phân bố các nhóm đất và sinh vật trên thế giới

Đới khí hậu	Nhóm đất chính	Thảm thực vật chính
Cực	Đất hoang mạc cực, đất đồng rêu	Hoang mạc lạnh, đài nguyên, rừng lá kim
Ôn đới	Đất tai-ga lạnh, đất pốt-dôn, đất pốt-dôn đỏ, đất xám nâu rừng lá rộng ôn đới, đất đen thảo nguyên, đất hạt dẻ, đất đai cao	Đài nguyên, rừng lá kim, rừng lá rộng và rừng hỗn hợp ôn đới, hoang mạc và bán hoang mạc, rừng và cây bụi lá cứng cận nhiệt, thảo nguyên, cây bụi chịu hạn và đồng cỏ núi cao
Nhiệt đới	Đất vàng và đất đỏ, đất nâu vàng, đất hoang mạc nhiệt đới và cận nhiệt, đất đỏ và đỏ nâu xavan, đất đen và xám, đất fe-ra-lit đỏ, đất fe-ra-lit đỏ vàng, đất phù sa sông	Rừng cận nhiệt ẩm, rừng lá kim, thảo nguyên, cây bụi chịu hạn và đồng cỏ núi cao, hoang mạc và bán hoang mạc, rừng nhiệt đới xích đạo, rừng và cây bụi lá cứng cận nhiệt, xavan và cây bụi
Xích đạo	Đất đỏ và đỏ nâu xavan, đất đen và xám, đất fe-ra-lit đỏ, đất fe-ra-lit đỏ vàng, đất đai cao	Rừng nhiệt đới xích đạo, xavan và cây bụi, thảo nguyên, cây bụi chịu hạn và đồng cỏ núi cao

– Nhận xét: Các nhóm đất và thực vật phân bố rất đa dạng theo vĩ độ, kinh độ và độ cao. Mỗi thảm thực vật phát triển trên một nhóm đất nhất định phù hợp với các điều kiện sinh thái khác (nhiệt, ẩm, ánh sáng).

b. Dựa vào hình 13.2 và kiến thức đã học, hãy nhận xét và giải thích sự phân bố vành đai đất và vành đai thực vật ở sườn tây dãy Cap-ca.

Hình 13.2. Sơ đồ các vành đai đất và vành đai thực vật ở sườn tây dãy Cap- ca

* Hướng dẫn thực hiện:

– Ở sườn tây dãy Cáp-ca (từ chân núi lên đỉnh núi) có những vành đai thực vật và đất

Độ cao (m)	Vành đai thực vật	Vành đai đất
0-500	Rừng lá rộng cận nhiệt	Đất đỏ cận nhiệt
500-1200	Rừng hỗn hợp	Đất nâu
1200-1600	Rừng lá kim	Đất pốt-dôn núi
1600-2000	Đồng cỏ núi cao	Đất đồng cỏ núi
2000-2800	Địa y và cây bụi	Đất sơ đẳng xen lẫn đá
Trên 2800	Băng tuyết	Băng tuyết

– Nhận xét: Sườn tây dãy Cap-ca lừ chân núi lên đỉnh núi có những vành đai đất và thực vật sau:

+ Vành đai thực vật: rừng lá rộng cận nhiệt, rừng hỗn hợp, rừng lá kim, đồng cỏ núi cao, địa y và cây bụi.

+ Vành đai đất: Đất đỏ cận nhiệt, đất nâu, đất pốt-dôn núi, đất đồng cỏ núi, đất sơ đẳng xen lẫn đá, băng tuyết.

– Giải thích:

+ Do nhiệt độ và lượng mưa thay đổi theo độ cao, trong khi đó mỗi loài sinh vật thích nghi với 1 giới hạn nhiệt, ẩm nhất định => vành đai thực vật thay đổi theo độ cao ở sườn tây Cap-ca.

+ Độ cao, độ dốc là những nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi vành đai đất theo độ cao ở sườn tây Cap-ca.