Có 7 yếu tố chính tác động đến cây trồng: nhiệt độ, ánh sáng, nước, đất, dinh dưỡng, giống cây trồng, kĩ thuật canh tác.

Nhiệt độ ảnh hưởng đến các quá trình sinh lí của cây trồng

Nhiệt độ cao làm giảm hiệu suất quang hợp, tăng hiệu suất hô hấp, thúc đẩy sự già hóa, ức chế sự xuân hóa. Nhiệt độ thấp làm giảm hiệu suất quang hợp và hô hấp, kích thích xuân hoa.

Hình 32 Ảnh hưởng của nhiệt độ đến hiệu suất quang hợp và hô hấp của cây khoai tây

Nhiệt độ ảnh hưởng đến các sinh trưởng, phát triển của cây trồng

– Nhiệt độ cao làm hạt mất sức sống, rễ, thân là sinh trưởng kém; ra hoa, đậu quả và kết hạt kém, rút ngắn thời gian sinh trưởng, nhiều loại cây trồng khổ tạo cũ (khoai tây, hành tây, cải củ,…), kho cuốn bắp (cải bắp, xà lách,…).

– Nhiệt độ thấp làm hạt khó nảy mầm, cây còi cọc chậm phát triển, ra hoa, đậu quả và kết hạt kém. Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp làm giảm khả năng chống chịu sâu bệnh hại và điều kiện ngoại cảnh bất lợi của cây trồng, giảm năng suất, chất lượng và khả năng bảo quản nông sản

Hình 3.3. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến thời gian ra hoa của cây Phong Lữ Thảo

Ánh sáng tác động đến cây trồng thông qua 3 yếu tố: Cường độ chiếu sáng, chất lượng ánh sáng, thời gian chiếu sáng.

Ánh sáng có vai trò quan trọng đối với cây trồng Ánh sáng ảnh hưởng đến hiệu suất quang hợp, hình thái, khả năng sinh trưởng của thân, lá, khả năng phân cảnh, khả năng phân hóa mầm hoa, giới tính (hoa đực, hoa cải) của cây trồng,

Hình 3.4. Ảnh hưởng của cường độ chiếu sáng đến cây và lách 21 ngày tuổi

Hình 3.5. Ảnh hưởng của chất lượng ánh sáng đến sự nảy mầm và sinh trưởng của cây con thiết đinh

Hình 3.6. Phản ứng của cây hoa cúc và hoa lily với thời gian chiếu sáng

Nước rất cần thiết đối với cây trồng.

– Nước tham gia cấu tạo nguyên sinh chất của tế bào, hòa tan và vận chuyển các chất trong cây, tham gia vào các quá trình sinh lí, sinh hóa diễn ra ở trong cây, điều hòa nhiệt độ bề mặt lá cây.

– Các loại cây trồng khác nhau có nhu cầu nước khác nhau tùy thuộc khả năng hút nước của rễ và thoát hơi nước qua lá

Bảng 3. 1. Thời kì khủng hoảng nước của một số loại cây trồng

 

Thời kì khủng hoảng nước thường rơi vào giai đoạn hình thành và phát triển bộ phận sử dụng của cây trồng (Bảng 3.1). Nếu thiếu nước ở giai đoạn này, cây sẽ khó hình thành bộ phận sử dụng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng sản phẩm trong trọt. Kiểm soát chế độ nước cho cây trồng thông qua độ ẩm đất và độ ẩm không khí

Đất có ảnh hưởng rất lớn đến cây trồng.

– Đất là nơi dự trữ và cung cấp nước, dinh dưỡng cho cây trồng.

– Đất giúp trao đổi khí giữa rễ cây và môi trường, giữ cho cây đúng vững

Hình 3.7. Vai trò của đất đối với cây trồng

Trong thành phần của cây trồng có chứa trên 60 nguyên tố hóa học. Trong đó, có 14 nguyên tố thiết yếu được coi là dinh dưỡng của cây trồng

Bảng 3.2. Hàm lượng các nguyên tố thiết yếu trong cây

– Vai trò chủ yếu của các nguyên tố dinh dưỡng: thúc đẩy nảy mầm; sinh trưởng và phát triển thân, lả, kích thích ra rễ, kích thích ra hoa, đậu quả, tăng tính chống chịu sâu, bệnh hại và điều kiện thời tiết bất lợi, tăng năng suất, chất lượng và khả năng bảo quản nông sản

– Khi cây trồng bị thừa hoặc thiếu dinh dưỡng, triệu chứng thường xuất hiện ở lá

Hình 3.8. Triệu chứng thiếu dinh dưỡng trên lá ngô

Trong trồng trọt, giống cây trồng được coi là tư liệu sản xuất đặc biệt quan trọng.

– Giống quyết định chủ yếu đến đặc điểm hình thái, khả năng sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu sâu bệnh và điều kiện ngoại cảnh bất lợi của cây trồng. Vì vậy, năng suất và chất lượng của cây trồng phụ thuộc chủ yếu vào giống.

– Giống cây trồng thích nghi với từng vùng sinh thái nhất định Vì vậy, tùy từng vùng sinh thái cụ thể, cần lựa chọn giống cây trồng thích hợp

Hình 3.9. Ảnh hưởng của giống đến đặc điểm hình thái quả dưa thơm

Kĩ thuật canh tác có ảnh hưởng đáng kể đến cây trồng.

Áp dụng các biện pháp kĩ thuật canh tác hợp lí, chăm sóc tốt giúp cho cây trong sinh trưởng, phát triển tốt, phòng tránh sâu bệnh hại, cho năng suất cao và chất lượng sản phẩm tốt.