a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

Nhóm biên soạn tổng hợp từ “Tranh dân gian Đông Hồ – Đông Hồ Folk Paintings” của An Chương và “Tranh Đông Hồ – Nét tinh hoa văn hóa dân gian Việt Nam” của Khánh An.

b. Thể loại

– Văn bản thông tin.

c. Bố cục 

Có thể chia làm 5 phần:

1. Đề tài dân dã, hình tượng sinh động, ngộ nghĩnh

2. Chất liệu tự nhiên, sắc màu bình dị, ấm áp

3. Cách chế tác khéo léo công phu và tỉ mỉ.

4. Rộn ràng tranh Tết

5. Lưu giữ và phục chế

d. Tóm tắt nội dung văn bản

Văn bản trình bày những đặc điểm nổi bật của tranh dân gian Đông Hồ từ đề tài dân dã, hình tượng sinh động, ngộ nghĩnh, chất liệu tự nhiên, sắc màu bình dị, ấm áp. Cách chế tác khéo léo công phu và tỉ mỉ.

1.2.1. Đề tài dân dã, hình tượng sinh động, ngộ nghĩnh

Những hình ảnh quen thuộc, bình dị trong đời sống hằng ngày như gà, lợn, trâu, bò, …; những góc khuất của đời sống nông thôn là đề tài quen thuộc, chủ yếu và được sáng tạo trong các bức tranh Đông Hồ.

Tranh Đông Hồ Lợn đàn

Tranh Đông Hồ Đám cưới chuột

1.2.2. Chất liệu tự nhiên, sắc màu bình dị, ấm áp

– Chất liệu: giấy điệp, chổi lá thông để quét lên.

– Màu sắc: màu đen từ than xoan hay than lá tre; màu xanh từ gỉ đồng, lá chàm; màu vàng từ hoa hòe; màu đỏ từ sỏi son, gỗ vang; …

—> Sử dụng bốn gam màu chủ đạo

1.2.3. Chế tác khéo léo, công phu

– Vẽ mẫu.

– Can lại rõ ràng từng nét, bảng mày bằng mực nho lên giấy bản mỏng rồi xếp vào bản khắc gỗ.

Công đoạn khắc trên gỗ để tạo thành bản in tranh Đông Hồ

– Khi in, đặt xấp giấy in trước mặt; tay phải cầm “tay co” đóng sau lưng ván in, úp ván xuống “bìa” để quét đẫm màu; úp mặt ván khắc đã thấm màu lên mặt giấy; lật ngửa ván khắc lên.

– Thợ in lấy xơ mướp xoa đều lưng mặt giấy để màu mực thấm đều; bóc từ giấy khỏi ván in; số màu của tranh tương ứng với số lần in.

1.2.4. Rộn ràng tranh Tết

Gian hàng tranh Đông Hồ phục vụ nhu cầu chơi tranh ngày Tết

– Khoảng tháng 7, tháng 8 hằng năm là dịp để chuẩn bị cho mùa tranh Tết.

– Chợ tranh họp vào tháng Chạp trong các ngày 6, 11, 16, 21, 26.

1.2.5. Lưu giữ và phục chế

– Vào khoảng cuối thế kỉ XIX đến những năm 40 của thế kỉ XX là thời kì hưng thịnh. Xu thế thương mại hóa thời kinh tế thị trường đã làm chúng dần mai một, thất truyền.

– Ở Đông Hồ vẫn có những nghệ nhân tâm huyết với nghề, cố gắng để duy trì, nuôi dưỡng nghề tranh Đông Hồ này.

1.3.1. Về nội dung

Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp văn hóa truyền thống tranh Đông Hồ của dân tộc. Đông thời, phát huy tinh thần yêu mến, trân trọng tìm hiểu về các tinh hoa văn hóa truyền thống của dân tộc.

1.3.2. Về nghệ thuật

– Ngôn từ rõ ràng, mạch lạc

– Kết hợp giữa thuyết minh và miêu tả, tự sự

– Có sự sưu tầm và tìm tòi thông tin từ nhiều nguồn