1.1.1. Tác giả Nguyễn Du

a. Cuộc đời:

– Nguyễn Du (1765-1820) tên chữ là Tố Như, tên hiệu là Thanh Hiên.

– Quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. 

– Nguyễn Du xuất thân trong một gia đình quý tộc, nhiều đời làm quan to dưới triều vua Lê, chúa Trịnh.

b. Sự nghiệp sáng tác:

– Sáng tác bằng chữ Hán: gồm ba tập thơ là Thanh Hiên thi tập, Nam Trung tạp ngâm, Bắc Hành tạp lục.

– Sáng tác bằng chữ Nôm: Truyện Kiều, Văn chiêu hồn,…

1.1.2. Tác phẩm

a. Thể loại:

Đoạn trích thuộc thể thơ lục bát.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Văn bản trích từ câu 1799 – 1884 trong “Truyện Kiều”, là cảnh Thúy Kiều bị bắt hầu rượu vợ chồng Hoạn Thư.

c. Bố cục văn bản:

– Phần 1: Thúc Sinh trở về thăm nhà, Hoạn Thư đon đả, vui vẻ ra đón chàng.

– Phần 2: Hoạn Thư và Thúc Sinh cùng nhau bày tiệc rượu hàn huyên, tâm tình.

– Phần 3: Hoạn Thư gọi Thúy Kiều được gọi ra hầu rượu vợ chồng mình để hạ nhục Kiều và răn đe Thúc Sinh.

– Phần 4: Thúc Sinh khi chứng kiến Thúy Kiều hầu rượu đã ngờ ngợ nhận ra đó là nàng, tâm trạng từ đó cũng thay đổi, trở lại tâm trạng buồn bã, gan héo ruột đầy, nỗi lòng càng nghĩ càng cay đắng lòng.

1.2.1. Các sự kiện chính

– Thúc Sinh về thăm nhà, Hoạn Thư vui vẻ đón chào.

– Hoạn Thư bày tiệc hàn huyên, tâm tình cùng Thúc Sinh.

– Hoạn Thư gọi Thúy Kiều ra hầu rượu để hạ nhục nàng và răn đe Thúc Sinh.

– Thúc Sinh nhận ra Thúy Kiều và thương xót chứng kiến cảnh nàng hầu rượu.

1.2.2. Tâm trạng Thúy Kiều

– Ngỡ ngàng khi gặp lại Thúc Sinh:

“Bước ra một bước một dừng”

=> Xót xa khi nhận ra Thúc Sinh đã có vợ “tình mới rõ tình”.

– Đau đớn khi biết rõ mưu kế và con người thật của Hoạn Thư:

Thôi thôi đã mắc vào vành chẳng sai

Chước đâu có chước lạ đời?

Người đâu mà lại có người tinh ma?

Bề ngoài thơn thớt nói cười,

Mà trong nham hiểm giết người không dao.” 

– Tiếc nuối cho duyên phận của mình:

Lỡ làng chút phận thuyền quyên

Đĩa dầu vơi, nước mắt đầy năm canh”.

=> Tâm trạng Kiều theo thời gian: càng trở nên nặng nề, đau đớn, càng nghĩ càng cay đắng, khóc than cho phận mình đầy oan trái, nghiệt ngã.

Tâm trạng ngổn ngang của Thuý Kiều khi hầu rượu Hoạn Thư và Thúc Sinh

1.2.3. Hoạn Thư và Thúc Sinh

1.3.1. Về nội dung

Đoạn trích thể hiện nỗi niềm khó tả, những cảm xúc đa chiều của Thúy Kiều khi hầu rượu Thúc Sinh và Hoạn Thư. Đồng thời, tác giả còn thể hiện niềm xót thương cho người con gái “tài hoa bạc mệnh” – những thân phận đánh thương, bị xã hội dồn tới đường cùng, bị mắc kẹt trong cuộc sống đầy khổ đau và bất hạnh, không thể phản kháng, chỉ biết lặng lẽ chấp nhận một mình, mặc cho dòng đời xô ngã, quyết định vận mệnh thay họ.

1.3.2. Về nghệ thuật

– Nhân vật phản diện được khắc họa theo lối hiện thực hóa bằng những biện pháp cu thể, hiện thực.

– Đoạn trích là nơi tập trung những cái hay, cái đẹp, cái hoàn thiện của ngôn ngữ văn học dân tộc.