1.1. Yêu cầu
1.1.1. Kiểu bài
Nghị luận về một vấn đề xã hội là kiểu bài dùng lí lẽ, bằng chứng để bàn luận và làm sáng tỏ về một vấn đề xã hội (một ý kiến, một tư tưởng đạo lí hay một hiện tượng xã hội), giúp người đọc nhận thức đúng về vấn đề và có thái độ, giải pháp phù hợp đối với vấn đề đó.
1.1.2. Yêu cầu đối với kiểu bài
– Có luận điểm rõ ràng, chặt chẽ, thể hiện quan điểm của người viết về vấn đề.
– Đưa ra hệ thống lí lẽ, bằng chứng thuyết phục, chính xác, tin cậy, thích hợp, đầy đủ, để làm sáng tỏ luận điểm.
– Nêu và phân tích, trao đổi về các ý kiến trái chiều.
– Bố cục bài viết gồm ba phần:
1.2. Cách làm
1.2.1. Chuẩn bị viết
* Xác định đề tài, mục đích viết, đối tượng người đọc
– Để xác định đề tài, bạn hãy ghi lại những vấn đề về tư tưởng, đạo đức, lối sống của con người mà bạn biết qua sách vở, các phương tiện thông tin đại chúng hoặc những vấn đề xảy ra với bản thân, gia đình bạn. Từ đó, chọn một đề tài mà mình trăn trở nhất để triển khai bài viết.
– Sau đây là một số đề tài gợi ý:
+ Những tấm gương vượt khó vươn lên trong học tập.
+ Học đại học có phải là con đường duy nhất để thành công?
+ Có phải lúc nào cũng nên theo đuổi đam mê?
– Xác định mục đích viết, đối tượng người đọc.
* Thu thập tư liệu
Sau khi chọn đề tài, bạn hãy tìm tài liệu liên quan đến vấn đề nghị luận tại thư viện, trên sách báo và Internet. Việc này sẽ giúp bạn có được ý tưởng về:
+ Những quan điểm thường thấy về vấn đề
+ Những lí lẽ, bằng chứng đáng chú ý.
+ Những ý kiến trái chiều.
+ Những điều chưa được bàn đến, cần được bàn luận sâu hơn.
1.2.2. Tìm ý, lập dàn ý
* Tìm ý:
Bạn có thể tìm ý bằng cách trả lời những câu hỏi:
– Luận điểm của tôi về vấn đề tài này là gì? Với vấn đề cần bàn luận, tôi đồng tình hay phản đối.
– Những lí lẽ, bằng chứng nào sẽ góp phần làm sáng tỏ luận điểm?
– Có những ý kiến trái chiều nào về vấn đề? Tôi sẽ phản biện những ý kiến ấy như thế nào?
* Lập dàn ý:
Bạn hãy sắp xếp những ý vừa tìm được thành một dàn ý hoàn chỉnh, đảm bảo yêu cầu về bố cục của kiểu văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội, lựa chọn trình tự hợp lí cho các luận điểm. Có thể dựa vào sơ đồ sau:
1.2.3. Viết bài
Từ dàn ý đã lập, bạn hãy viết bài văn hoàn chỉnh theo một số gợi ý:
– Để bài văn được mạch lạc, rõ ràng, cần có những câu văn nêu rõ luận điểm và sử dụng các từ ngữ có chức năng chuyển ý.
– Có thể sử dụng trích dẫn, danh ngôn để tăng sức thuyết phục cho lí lẽ.
– Đối thoại với người đọc, sử dụng hiệu quả các yếu tố thuyết minh, tự sự, miêu tả, biểu cảm để người độc dễ dàng hình dung về vấn đề cần bàn luận, khơi gợi sự đồng cảm ở người đọc. Lựa chọn ngôn ngữ phù hợp với người đọc và mục đích viết.
– Để mở bài, kết bài gây ấn tượng, có thể sử dụng một câu chuyện có ý nghĩa, trích dẫn một danh ngôn, dùng một hình ảnh để ví von, so sánh, đặt ra một câu hỏi để khơi gợi trí tò mò của người đọc… Có thể chọn cách viết mở bài và kết bài hô ứng để tạo dư âm.
1.2.4. Chỉnh sửa
Sau khi viết xong, hãy đọc lại bài viết của mình và chỉnh sửa theo những gợi ý sau:
Bảng kiểm kĩ năng viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội
