1.1. Hệ thống phanh thuỷ lực
a. Cấu tạo
– Hệ thống phanh thuỷ lực gồm hai phần:
+ Các cơ cấu phanh (cơ cấu phanh trước (3), cơ cấu phanh sau (4)).
+ Bộ phận dẫn động điều khiển phanh (bao gồm cụm xi lanh chính (1) và các đường ống thuỷ lực (2)).
– Cơ cấu phanh tạo ra mô-men phanh bánh xe thông qua ma sát giữa 2 nhóm chi tiết: chi tiết quay với bánh xe (đĩa phanh, trống phanh) và chi tiết cố định (má phanh).
– Có 2 loại cơ cấu phanh thông dụng: cơ cấu phanh đĩa và cơ cấu phanh tang trống.
– Bộ phận dẫn động điều khiển phanh tiếp nhận lực tác động của người lái và tạo ra lực tại cơ cấu phanh để tạo ra mô-men phanh phù hợp với mức độ tác động phanh của người lái.
Hình 1. Hệ thống phanh trên ô tô con
b. Nguyên lí hoạt động
– Hệ thống phanh thuỷ lực sử dụng cơ cấu phanh đĩa trên Hình
+ Người lái tác dụng lực điều khiển lên bàn đạp phanh (1) → lực đẩy pít tông sơ cấp (3) → dịch chuyển dầu thuỷ lực trong khoang A theo đường ống thuỷ lực đến các cơ cấu phanh.
+ Xi lanh chính có 2 pít tông (3 và 4) → tạo 2 khoang dầu (A và B) → nối đến các cơ cấu phanh trên bánh xe nhất định → tăng độ tin cậy và tính năng an toàn.
+ Áp suất dầu trong xi lanh công tác (6) → áp lực đẩy pít tông (7) và má phanh (8) ép chặt vào đĩa phanh (9) → ma sát giữa đĩa phanh và các má phanh tạo ra mô men phanh bánh xe.
– Cơ cấu phanh được thiết kế tự động điều chỉnh khe hở giữa má phanh và đĩa phanh để tránh mòn và ảnh hưởng đến hiệu quả phanh.
Hình 2. Sơ đồ nguyên lí hệ thống phanh thuỷ lực dùng cơ cầu phanh đĩa
1.2. Hệ thống phanh khí nén
a. Cấu tạo
– Hệ thống phanh khí nén bao gồm các cơ cấu phanh (6) và hệ thống dẫn động điều khiển.
– Các cơ cấu phanh (6) bao gồm trống phanh (11), hai guốc phanh (9) và cam ép (8).
– Hệ thống dẫn động phanh gồm máy nén khí (1), đường ống dẫn khí nén (2), bình chứa khí nén (3), van phân phối (4) và bàn đạp phanh (5).
Hình 3. Sơ đồ nguyên lí hệ thống phanh khí nén
b. Nguyên lí hoạt động
– Máy nén khí đẩy khí nén qua đường ống đến bình chứa.
– Khi đạp bàn đạp phanh, van phân phối mở và khí nén đi đến cơ cấu phanh.
– Khí nén trong bầu phanh tạo áp lực làm quay cam ép, hai guốc phanh và ép vào trống phanh.
– Cơ cấu phanh không tự động điều chỉnh khe hở giữa má phanh và trống phanh.
– Khe hở cần được kiểm tra và điều chỉnh trong khi bảo dưỡng thường xuyên.
1.3. Sử dụng và bảo dưỡng hệ thống phanh
– Hệ thống phanh cần kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ để đảm bảo an toàn giao thông.
– Trước khi khởi động động cơ, cần kiểm tra các tín hiệu cảnh báo và vận hành thử hệ thống phanh.
– Nếu thấy bất thường, hệ thống phanh cần được kiểm tra và khắc phục trước khi khởi hành.
– Nếu đèn cảnh báo trạng thái bất thường của hệ thống phanh bật sáng, cần kiểm tra lực bàn đạp và hiệu lực phanh.
– Nếu lực bàn đạp nhẹ bất thường hoặc hiệu lực phanh kém, cần dừng xe và sửa chữa ngay.
– Kiểm tra định kì lượng dầu trong bình chứa dầu phanh và tình trạng hoạt động của các đèn báo phanh.
Hình 4. Đèn cảnh báo tình trạng bất thường trên bảng thông tin tín hiệu
1.4. An toàn khi tham gia giao thông
– Trong quá trình ô tô hoạt động, có nhiều yếu tố khách quan và chủ quan tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.
– Người sử dụng, vận hành ô tô cần thực hiện đúng quy định về an toàn giao thông đường bộ.
– Việc thực hiện các khuyến cáo của nhà sản xuất ô tô là cần thiết để đảm bảo an toàn giao thông.
– Khuyến cáo đối với người ở trên xe: điều chỉnh ghế và ngồi đúng tư thế, quan sát trước và sau xe trước khi mở cửa, không mở cửa hoặc bước xuống xe khi chưa bảo đảm an toàn.
– Khuyến cáo đối với người lái xe:
+ Thường xuyên kiểm tra tình trạng kĩ thuật xe
+ Tìm hiểu hướng dẫn sử dụng xe của nhà sản xuất
+ Kiểm tra áp suất lốp trước khi lên xe
+ Điều chỉnh vị trí ghế và gương, thắt đai an toàn trước khi khởi động, đi chậm và tránh phanh gấp khi lái trên đoạn đường trơn
+ Không quay vành lái đột ngột ở tốc độ cao
+ Sử dụng số truyền thấp khi xuống đèo dốc dài, kéo hoặc đạp cần phanh đỗ hết mức trước khi rời khỏi ghế.