– Chọn giống vật nuôi là lựa chọn và giữ lại làm giống những cá thể mang đặc tính tốt, phù hợp với mục đích của chăn nuôi và mong muốn của người chọn giống.

– Mục đích của chọn giống là duy trì và nâng cao những đặc điểm tốt của giống vật nuôi qua mỗi thế hệ.

– Ví dụ: Để cải thiện năng suất giống gà Ri, người ta giữ lại làm giống những con gà trống lớn nhanh, to đẹp và những gà mái chóng lớn, đẻ nhiều trứng, ấp trứng và nuôi con khéo.

1.2.1. Ngoại hình

– Ngoại hình của vật nuôi liên quan đến sức khoẻ, cấu tạo và khả năng sản xuất.

– Chỉ tiêu ngoại hình thường dùng trong chọn giống.

– Chọn cá thể cân đối, mang đặc điểm của giống, không khuyết tật, lông da đẹp, mắt tinh nhanh để làm giống.

1.2.2. Thể chất

– Thể chất của vật nuôi liên quan đến sức khoẻ và khả năng sản xuất (tốc độ sinh trưởng, kích thước, sức khoẻ, hoạt động,…) và được hình thành bởi di truyền và điều kiện phát triển.

– Chọn giống dựa trên thể chất, chọn những cá thể lớn nhanh, khoẻ mạnh và hoạt động nhanh nhẹn để làm giống.

Hình 4.1. Ngoại hình của bò hướng thịt (a) và bò hướng sữa (b)

1.2.3. Sinh trưởng, phát dục

– Sinh trưởng là quá trình tích luỹ chất hữu cơ và làm cho cơ thể vật nuôi tăng kích thước và khối lượng.

– Phát dục là quá trình hình thành và hoàn thiện chức năng của cơ quan, bộ phận trong cơ thể vật nuôi.

– Hai quá trình sinh trưởng và phát dục diễn ra đồng thời và hỗ trợ cho nhau tạo nên sự phát triển chung của cơ thể.

– Con vật được chọn lọc phải có khả năng sinh trưởng và phát dục tốt, phù hợp với độ tuổi từng giống.

1.2.4. Khả năng sản xuất

– Khả năng sản xuất của vật nuôi bao gồm năng suất sinh sản, cho thịt, trứng, sữa, sức kéo.

– Khả năng sản xuất phụ thuộc vào từng giống, chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng và đặc điểm cá thể của vật nuôi.

Bảng. Khả năng sản xuất của một số giống vật nuôi tại Việt Nam

1.3.1. Chọn lọc hàng loạt

a) Khái niệm

– Chọn lọc hàng loạt dựa vào ngoại hình và khả năng sản xuất của đàn vật nuôi để chọn ra những cá thể tốt nhất.

– Áp dụng khi cần chọn lọc nhiều cá thể vật nuôi để làm giống trong một thời gian ngắn.

b) Các bước tiến hành

Chọn lọc hàng loạt gồm các bước cơ bản sau (Hình 4.2):

Hình 4.2. Các bước của chọn lọc hàng loạt

c) Ưu điểm và nhược điểm

– Ưu điểm: Dễ tiến hành, không đòi hỏi kĩ thuật cao, không tốn kém.

– Nhược điểm: Hiệu quả chọn lọc thường không cao và không ổn định do chỉ căn cứ vào kiểu hình, chưa biết được kiểu gene.

1.3.2. Chọn lọc cá thể

a) Khái niệm

Chọn lọc cá thể là chọn ra một hay vài cá thể phù hợp với mục tiêu đặt ra của giống (thường là đực giống).

b) Các bước tiến hành

Chọn lọc cá thể được tiến hành tại trung tâm giống và bao gồm các bước sau (Hình 4.3):

Hình 4.3. Các bước của chọn lọc cá thể

c) Ưu điểm và nhược điểm

– Ưu điểm: hiệu quả cao, giống đồng đều, năng suất ổn định, sử dụng lâu dài.

– Nhược điểm: tốn thời gian, yêu cầu cơ sở vật chất và kĩ thuật cao.