– Cung cấp cho quá trình tạo chất sống của cơ thể, hình thành tế bào, cơ quan, cơ thể.

– Tích lũy và giải phóng năng lượng phục vụ cho các hoạt động sống.

– Thải các chất độc, cặn bã dư thừa ra khỏi cơ thể.

– Ví dụ: Nhờ có quá trình trao đổi chất

+ Cậu bé có thể tham gia hoạt động thể thao

+ Cây khoai tây có thể sinh trưởng và phát triển

– Tiếp nhận các chất từ môi trường và vận chuyển các chất

– Biến đổi các chất kèm theo chuyển hóa năng lượng ở tế bào

– Thải các chất vào môi trường

– Điều hòa

Hình 1. Sơ đồ chuyển hoá năng lượng trong sinh giới

(Các mũi tên là chỉ các giai đoạn chuyển hoá năng lượng)  

Dựa vào sơ đồ ta có thể thấy sự chuyển hóa năng lượng trong sinh giới sẽ diễn ra 3 giai đoạn:

– Giai đoạn tổng hợp

– Giai đoạn phân giải

– Giai đoạn huy động năng lượng

 

Hình 2. Mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở cấp tế bào và cơ thể

(chiều mũi tên cho biết hướng di chuyển của các chất)

Phương thức trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở sinh vật là tự dưỡng hoặc dị dưỡng.

– Tự dưỡng:

+ Quang tự dưỡng: là phương thức sinh vật sử dụng chất vô cơ, nước, CO₂ và năng lượng ánh sáng để tổng hợp chất hữu cơ và tích lũy năng lượng.

+ Hóa tự dưỡng: là hình thức sinh vật sử dụng nguồn cacbon là chủ yếu để tổng hợp nên các chất vô cơ và tích lũy năng lượng.

– Dị dưỡng: là phương thức sinh vật lấy chất hữu cơ trực tiếp từ sinh vật tự dưỡng hoặc động vật khác để tích lũy và sử dụng cho mọi hoạt động sống.

– Trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng giúp sinh vật tốn tại và phát triển. – Các dấu hiệu đặc trưng của trao đổi chất và chuyền hoá năng lượng ở sinh vật gồm: tiếp nhận vận chuyển các chất từ môi trường sống, chuyển hoá các chất kèm theo chuyển hóa năng lượng ở tế bào và thải các chất thải vào môi tường. – Chuyển hoá năng lượng trong sinh giới gồm 3 giai đoạn: tổng hợp, phân giải và huy động năng lượng. – Trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở cấp tế bào và cơ thể sinh vật liên quan chặt chẽ với nhau. – Trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở cấp độ tế bào là cơ sở cho quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng của cơ thể sinh vật. – Phương thức trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở sinh vật là tự dưỡng và dị dưỡng.