Trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, từ trật tự an toàn giao thông, văn hoá, giáo dục đến hôn nhân và gia đình, từ bảo vệ môi trường đến hoạt động sản xuất kinh doanh,… ở đâu cũng cần có pháp luật. Pháp luật rất cần thiết đối với Nhà nước, xã hội và công dân.

Câu hỏi: Em hãy cùng các bạn tham gia trò chơi “Ai nhanh hơn”. Nêu những quy định của pháp luật mà em biết.

Trả lời:

– Giết người, cướp của.

– Tranh chấp quyền sử dụng đất giữa các hộ gia đình.

– Lấn chiếm lòng đường, vỉa hè.

– Vi phạm luật giao thông.

– Học sinh tụ tập đánh nhau.

Câu hỏi: Em hãy đọc các điều luật trang 118 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Cánh Diều và trả lời câu hỏi

Cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có trách nhiệm thực hiện quy định về bảo vệ môi trường và giữ gìn vệ sinh nơi công cộng; phân loại, chuyển rác thải vào từng, loại thùng chứa rác công cộng hoặc đúng nơi quy định tập trung rác thải, không để vật nuôi gây mất vệ sinh nơi công cộng.

a) Theo em, các điều khoản trong Bộ luật Dân sự và Luật Bảo vệ môi trường là những quy định dành cho những ai?

b) Các quy định của pháp luật do cơ quan nào ban hành và đảm bảo thực hiện?

c) Pháp luật là quy tắc xử sự chung cho tất cả mọi người hay chỉ dành cho người vi phạm? Vì sao?

Trả lời:

a) Các điều khoản trong Bộ luật Dân sự và Luật Bảo vệ môi trường là những quy định dành cho: tất cả người dân trên lãnh thổ Việt Nam.

b) Các quy định của pháp luật do Nhà nước ban hành và đảm bảo thực hiện.

c) Pháp luật là quy tắc xử sự chung cho tất cả mọi người. 

* Giải thích: 

– Việc tạo quy tắc xử sự chung này sẽ góp phần tạo ra sự công bằng và bình đẳng trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ thể.

– Bên cạnh đó, do Pháp luật giúp điều chỉnh các mối quan hệ phát sinh trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, để các hoạt động diễn ra trong vòng trật tự nên phải áp dụng với tất cả mọi người.

Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung, do Nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện, nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội. Các quy tắc xử sự chung chính là nội dung của pháp luật, là chuẩn mực về những việc được làm, những việc phải làm và những việc không được làm.    Nhà nước ban hành pháp luật nhằm điều chỉnh các mối quan hệ phát sinh trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, để các hoạt động trong xã hội diễn ra trong vòng trật tự. Trong trường hợp cá nhân, tổ chức nào đó vi phạm thì sẽ bị xử lý nghiêm minh. Pháp luật bao gồm tất cả các quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành, bao gồm Hiến pháp, các luật và các văn bản dưới luật.

a) Pháp luật có tính quy phạm phổ biến, bắt buộc chung

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin trang 119, 120 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Cánh Diều và trả lời câu hỏi

Người điều khiến, người ngôi trên xe mô tô hai bánh, xe gắn máy phải đội mũ bảo hiểm có cài quai đúng quy cách.

a) Qua các thông tin trên, em hãy cho biết, các quy định trong Luật Giao thông đường bộ, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp và Bộ luật Dân sự dành cho những đối tượng nào? Ở đâu?

b) Em hãy chỉ ra điểm khác biệt của pháp luật với Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

Trả lời:

Yêu cầu a) Các quy định trong Luật Giao thông đường bộ, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp và Bộ luật Dân sự được áp dụng ở nhiều nơi, bắt buộc với tất cả mọi người, trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Yêu cầu b)

– Pháp luật là những quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung, dành cho tất cả mọi người.

– Điều lệ Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là quy định về nhiệm vụ của đoàn viên.

Pháp luật là những quy tắc xử sự chung, được áp dụng nhiều lần, ở nhiều nơi, bắt buộc đối với tất cả mọi người, trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đây là đặc điểm để phân biệt pháp luật với các loại quy phạm xã hội khác.    Mỗi quy tắc xử sự thường được thể hiện thành một quy phạm pháp luật. Các quy tắc xử sự này bắt buộc đối với mọi cá nhân, tổ chức, bất kì ai ở vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể cũng phải xử sự theo.

b) Pháp luật có tính quyền lực

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin, tình huống trang 120 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Cánh Diều và trả lời câu hỏi

a) Vì sao cửa hàng của bà Y bị xử phạt vi phạm hành chính?

b) Việc cơ quan quản lí thị trường xử phạt cửa hàng bà M thể hiện điều gì của pháp luật?

Trả lời:

a) Cửa hàng của bà Y bị xử phạt vi phạm hành chính vì: cửa hàng bán các mặt hàng không rõ nguồn gốc.

b) Cơ quan quản lí thị trường xử phạt cửa hàng bà Y thể hiện: quyền lực của nhà nước về việc áp dụng pháp luật và xử phạt các hành vi vi phạm pháp luật.

Pháp luật do Nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện bằng sức mạnh của quyền lực nhà nước. Pháp luật bắt buộc đối với mọi cá nhân, tổ chức. Người vi phạm pháp luật sẽ bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lí, áp dụng các biện pháp cần thiết, kể cả biện pháp cưỡng chế. Việc xử lí này thể hiện quyền lực nhà nước và mang tính cưỡng chế. Tính quyền lực là đặc điểm để phân biệt pháp luật với quy phạm đạo đức, trong đó việc thực hiện chủ yếu dựa vào tính tự giác, người không thực hiện đúng các chuẩn mực đạo đức thì sẽ bị dư luận xã hội phê phán.

c) Pháp luật có tính xác định chặt chẽ về hình thức

Câu hỏi: Em hãy đọc đoạn hội thoại trang 121 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Cánh Diều và trả lời câu hỏi

Từ đoạn hội thoại trên em hãy cho biết, tính chặt chẽ về hình thức của pháp luật được thể hiện như thế nào?

Trả lời:

Tính chặt chẽ về hình thức của pháp luật được thể hiện:

– Các văn bản có chứa quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành.

– Nội dung của văn bản do cơ quan nhà nước cấp dưới ban hành không được trái với văn bản do cơ quan nhà nước cấp trên ban hành; nội dung của tất cả các văn bản đêu phải phù hợp với Hiến pháp, không được trái Hiến pháp.

– Pháp luật quy định rõ ràng, chặt chẽ cơ quan nhà nước nào có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật nào.

Hình thức thể hiện của pháp luật là các văn bản có chứa quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành. Nội dung của văn bản do cơ quan nhà nước cấp dưới ban hành không được trái với văn bản do cơ quan nhà nước cấp trên ban hành; nội dung của tất cả các văn bản đều phải phù hợp với Hiến pháp, không được trái Hiến pháp. Pháp luật quy định rõ ràng, chặt chẽ cơ quan nhà nước nào có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật nào.