– Vật liệu, dụng cụ: Sách SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức, hình 6.2. Lược đồ các mảng kiến tạo của Trái Đất đã học ở bài 6, hình 8. Bản đồ các vành đai động đất, núi lửa, bút, …..

– Kiến thức về nội lực:

– Nội lực là lực sinh ra trong lòng Trái Đất, liên quan tới nguồn năng lượng bên trong Trái Đất.

– Nguyên nhân hình thành: Nguồn năng lượng sinh ra nội lực chủ yếu là nguồn năng lượng ở trong lòng Trái Đất:

. Năng lượng của sự phân hủy các chất phóng xạ.

. Sự dịch chuyển các dòng vật chất theo trọng lực.

. Các phản ứng hóa học, …

– Nội lực tác động làm nâng lên hạ xuống địa hình, gây ra hiện tượng uốn nếp và đứt gãy địa hình, tạo ra hiện tượng động đất và núi lửa.

Quan sát hình 8. Bản đồ các vành đai động đất kết hợp hình 6.2. Lược đồ các mảng kiến tạo của Trái Đất đã học ở bài 6 để xác định các yếu tố sau:

1. Dựa vào hình 8, hãy:

– Xác định các vành đai động đất, vành đai núi lửa trên thế giới.

– Cho biết động đất và núi lửa tập trung nhiều nhất ở các khu vực nào trên thế giới.

2. Dựa vào hình 6.2, hình 8 và kiến thức đã học, hãy trình bày mối quan hệ giữa sự phân bố các vành đai động đất, vành đai núi lửa với sự chuyển dịch các mảng kiến tạo.

3. Tìm hiểu thông tin, cho biết ở Việt Nam đã từng xảy ra hiện tượng động đất và núi lửa ở đâu.

Hình 8. Bản đồ các vành đai động đất, núi lửa

1.3.1. Các vành đai động đất, vành đai núi lửa trên thế giới

 – Vành đai động đất: phía tây châu Mĩ, giữa Đại Tây Dương, từ Địa Trung Hải qua Nam Á đến In-đô-nê-xi-a, phía tây Thái Bình Dương.

– Vành đai núi lửa: phía tây châu Mĩ, đông Đại Tây Dương, từ Địa Trung Hải qua Nam Á đến In-đô-nê-si-a, phía tây Thái Bình Dương.

– Động đất và núi lửa tập trung nhiều nhất ở các khu vực dọc Thái Bình Dương kéo dài từ bờ tây Nam Mĩ đến Đông Nam Á.

1.3.2. Mối quan hệ giữa sự phân bố các vành đai động đất, vành đai núi lửa với sự chuyển dịch các mảng kiến tạo

Các vành đai động đất, núi lửa nằm ờ nơi tiếp xúc của các màng kiến tạo, nơi diễn ra sự chuyển dịch của các mảng (tách rời hoặc xô húc nhau):

– Khi hai mảng tách rời sẽ hình thành nên sống núi ngầm kèm theo là hiện tượng động đất, núi lửa. Ví dụ: sự tách rời của mảng Bắc Mĩ – Á-Âu, mảng Nam Mĩ – Phi hình thành nên vành đai động đất dọc sống núi ngầm Đại Tây Dương.

– Khi hai mảng xô húc vào nhau hình thành nên các dãy núi uốn nếp trẻ, vực sâu, đảo núi lửa, kèm theo đó động đất, núi lửa cũng xảy ra. Ví dụ: sự xô húc của mảng Bắc Mĩ và mảng Nam Mĩ với mảng Thái Bình Dương hình thành nên hệ thống núi trẻ ở rìa phía tây châu Mĩ, theo đó là vành đai động đất và núi lửa…

1.3.3. Việt Nam đã từng xảy ra hiện tượng động đất và núi lửa

– Động đất: Tây Bắc, Đông Bắc, Nam Bộ.

– Núi lửa: Tây Nguyên.

Cụm núi lửa Nâm Kar

Nằm trên địa bàn huyện Krông Nô, tiếp giáp với xã Quảng Sơn, huyện Đắk Glong, núi lửa Nâm Kar là một trong những núi lửa đẹp nhất trong khu vực Công viên địa chất Đắk Nông.

Núi lửa này hoạt động cách ngày nay khoảng 5,33 – 0,78 triệu năm trước, có sự kết hợp giữa phun trào và phun nổ. Ngoài miệng núi lửa chính còn có 2 miệng núi lửa phụ được hình thành dưới dạng lỗ thoát dung nham. Ngoài ra còn có các khuôn cây hóa thạch được hình thành trong quá trình phun trào núi lửa.

Cụm núi lửa Nâm Kar

Núi lửa này có quy mô không lớn nhưng có các “núi lửa vệ tinh”, có tính độc đáo về kiểu hình thành, cấu tạo và tính phân kỳ. Cùng với núi lửa Nâm Kar, núi lửa phụ và nón than khu vực lân cận đã tạo nên cụm các miệng núi lửa có hình dạng đẹp ngoạn mục và độc đáo vào bậc nhất của Công viên địa chất Đắk Nông.

Núi Chư Đăng Ya

Núi Chư Đăng Ya thuộc địa phận xã Chư Đăng Ya, huyện Chư Păh, cách trung tâm thành phố Pleiku (tỉnh Gia Lai) khoảng 30km về hướng đông bắc, cách điểm du lịch Biển Hồ 20 km.

Núi Chư Đăng Ya

Chư Đăng Ya là một ngọn núi lửa đã ngưng hoạt động hàng triệu năm, miệng núi lửa có hình phễu, cao khoảng 500m so với mực nước biển. Núi lửa Chư Đăng Ya nằm ẩn mình giữa rừng xanh đại ngàn hùng vĩ.

Đến với Chư Đăng Ya, du khách có thể chiêm ngưỡng sự thay đổi của những sắc màu rực rỡ theo từng mùa. Vào mùa khô, núi lửa Chư Đăng Ya được phủ kín màu vàng rực của hàng vạn bông dã quỳ đua nhau khoe sắc. Đặc biệt, vào tháng 11 là thời điểm hàng trăm ngàn bông hoa dã quỳ đua nhau khoe sắc, phủ vàng trên khắp các nẻo đường và đồi núi.