Trong một nhà nước dân chủ, quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân là một nội dung quan trọng được Hiến pháp ghi nhận và bảo vệ. Ở nước Cộng hoà xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, vấn đề này được ghi nhận tại Hiến pháp năm 2013.

Câu hỏi: Em hãy quan sát những tranh sau và trả lời câu hỏi.

– Em hãy cho biết các tranh trên mô tả quyền và nghĩa vụ gì theo Hiến pháp băm 2013?

– Em đã từng thực hiện quyền và nghĩa vụ nào nêu trên?

Trả lời:

– Tranh 1: Quyền bất khả xâm phạm về mặt thân thể

Tranh 2: Quyền và nghĩa vụ học tập

Tranh 3: Quyền bầu cử vào các cơ quan quyền lực nhà nước là Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp.

Tranh 4: Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc

– Em đã từng thực hiện quyền bất khả xâm phạm về mặt thân thể, quyền và nghĩa vụ học tập, nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc.

Câu 1: Em hãy đọc các thông tin trang 146, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời câu hỏi.

– Em hiểu thế nào là quyền con người?

– Quyền con người được quy định trong Hiến pháp có ý nghĩa như thế nào?

Trả lời: 

– Quyền con người là những quyền tự nhiên vốn có của con người và không thể bị tước bỏ bởi bất cứ cá nhân, tổ chức nào.

– Quyền con người được quy định trong Hiến pháp: là yếu tố quan trọng trong mục tiêu và động lực của sự phát triển kinh tế – xã hội và quyền con người, quyền công dân là một trong những nội dung cơ bản nhất trong mọi hiến pháp; ý nghĩa trong việc bảo đảm các quyền và lợi ích của nhân dân; thể hiện bản chất dân chủ, tiến bộ của một nhà nước, thể hiện mối quan hệ giữa Nhà nước với công dân cùng với các cá nhân trong xã hội.

Câu 2: Em hãy đọc trường hợp trang 146, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời câu hỏi.

– Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân là gì?

– Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được chia thành những nhóm quyền nào?

Trả lời: 

– Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được hiểu là những quyền, nghĩa vụ của một cá nhân đối với quốc gia mình mang quốc tịch được Hiến pháp ghi nhận và không đồng nhất với quyền con người.

– Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được chia thành ba nhóm quyền: Các quyền về chính trị, dân sự; Các quyền về kinh tế, văn hóa, xã hội; Nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Câu 3: Em hãy theo dõi sơ đồ sau và trả lời câu hỏi.

– Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp năm 2013 được quy định như thế nào?

– Em đã từng thực hiện quyền (hoặc nghĩa vụ) nào kể trên? Hãy chia sẻ cùng thầy/cô và các bạn.

Trả lời: 

– Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp năm 2013 được quy định như sau: Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật; không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội (Điều 16); Quyền sống (Điều 19); Quyền có nơi ở hợp pháp,…; Nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc (Điều 44); Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, thực hiện nghĩa vụ quân sự (Điều 45),…

– Em đã từng thực hiện quyền học tập.

+ Dược đến trường và có quyền học tập tại tất cả các loại hình trường lớp (trường công, trường tư…)

+ Được phổ cập giáo dục đến cấp trung học cơ sở, tiến tới phổ cập cấp trung học phổ thông.

+ Được nhà nước hỗ trợ về học phí và về cơ sở vật chất.

Câu 1: Em hãy quan sát hình ảnh dưới đây và trả lời câu hỏi.

Trả lời:

– Thành tựu:

+ Về quyền dân sự, chính trị: Hiến pháp 2013 có một chương riêng về “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân”; Ban hành 96 văn bản luật, pháp lệnh liên quan đến việc bảo đảm quyền con người; Báo chí phát triển không ngừng, trở thành diễn đàn ngôn luận của các tổ chức xã hội, nhân dân; Tham gia hầu hết các công ước của Liên hợp quốc về quyền con người; Các tôn giáo chung sống hòa hợp, được tôn trọng, đảm bảo bình đẳng; Cơ chế tố tụng được bảo đảm theo hướng công khai, minh bạch, tôn trọng và bảo vệ quyền con người; Đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân,…

+ Về quyền kinh tế, xã hội và văn hóa: Duy trì mức tăng trưởng kinh tế cao trong nhiều năm (>6%); Chất lượng dịch vụ y tế tiếp tục được nâng lên 8,6 bác sĩ/ 10.000 dân, 27,5 giường bệnh/10.000 dân; Tỷ lệ dân số > 15 tuổi biết đọc, biết viết (2019) > 95,8%; Tỷ lệ nghèo đã giảm từ 9,88% (2015) đến 3,73 – 4,23% (2019); Người tham gia BHXH tăng nhanh từ 2,2 triệu (1995) lên 15,414 triệu (2019),…

+ Về quyền của các nhóm dễ bị tổn thương: Người khuyết tật được cấp thẻ BHYT miễn phí và không phải đồng chi trả khi sử dụng > 3 triệu người; Thực hiện tốt các quyền trẻ em, cải thiện cuộc sống cho hàng triệu trẻ em; Phụ nữ đóng góp vào các mặt của đời sống kinh tế – xã hội,…

– Một số hành vi của học sinh trung học phổ thông có thể thể đóng góp cho việc thúc đẩy và bảo vệ quyền của người dân.

+ Tích cực học tập và rèn luyện tại trường

+ Tìm hiểu kiến thức về các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Câu 2: Em hãy đọc trường hợp 1 trang 149, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời câu hỏi.

– Em có nhận xét như thế nào về việc làm của anh A và chị K?

– Theo em, việc đóng thuế thể hiện nghĩa vụ gì của công dân đối với Nhà nước?

Trả lời:

– Anh A và chị K đã thực hiện đúng nghĩa vụ của mình khi đóng thuế đầy đủ cho Nhà nước.

– Việc đóng thuế thể hiện nghĩa vụ cơ bản của công dân đối với Nhà nước.

Câu 3: Em hãy đọc trường hợp 2 trang 149, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời câu hỏi.

Trả lời:

– A đã được đảm bảo quyền học tập.

– Học tập là nghĩa vụ của công dân vì công dân trong độ tuổi quy định từ 06 đến 14 tuổi phải thực hiện nghĩa vụ giáo dục bắt buộc hoàn thành bậc giáo dục tiểu học và trung học cơ sở. Việc giáo dục bắt buộc đối với những công dân trong độ tuổi trên là để củng cố kiến thức căn bản, kỹ năng cần thiết phục cho đời sống hàng ngày và công việc cần có của mỗi một công dân. Ngoài ra việc thực hiện giáo dục bắt buộc là để nâng cao chất lượng giáo dục và giảm thiểu các vấn đề học sinh ngừng đi học vì hoàn cảnh kinh tế và gia đình, cân bằng giáo dục giữa nông thôn và đô thị. Để thực hiện giáo dục bắt buộc gia đình người giám hộ  tạo điều kiện thuận lợi để cho công dân đến trường trong độ tuổi quy định, ngoài ra nhà nước cũng xem xét các chính sách và tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ và khuyến khích việc giáo dục bắt buộc đối với công dân trong độ tuổi quy định.

Câu hỏi: Em hãy đọc trường hợp trang 149, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời câu hỏi.

– Theo em, quyết định của Phòng nhân sự là đúng hay sai? Tại sao?

– Việc làm của Phòng nhân sự đã vi phạm quyền gì theo Hiến pháp năm 2013?

Trả lời: 

– Theo em, quyết định của Phòng nhân sự là sai vì Phòng nhân sự đã không công bằng trong việc đưa ra quyết định bổ nhiệm vị trí lãnh đạo của cơ quan do chị C đang nuôi con nhỏ và ở xa.

– Việc làm của Phòng nhân sự đã vi phạm Điều 16: Quyền không bị phân biệt, đối xử theo Hiến pháp năm 2013.

– Quyền con người là những quyển tự nhiên vốn có của con người và không thể bị tước bỏ bởi bất cứ cá nhân, tổ chức nào.   – Ở nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hoá, xã hội được công nhận, được tôn trọng, được bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật.   – Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân như sau: Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật; không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hoá, xã hội.   – Cần có thái độ phê phán những hành vi vi phạm Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.