1.1.1. Tác giả Đoàn Giỏi

a. Tiểu sử

Đoàn Giỏi (1925 – 1989)

– Nhà văn Đoàn Giỏi (17/05/1925-02/04/1989), sinh ra tại thị xã Mỹ Tho, tỉnh Mỹ Tho. Nay thuộc xã Tân Hiệp, Huyện Châu Thành, Tỉnh Tiền Giang.

– Gia đình: xuất thân trong một gia đình địa chủ lớn trong vùng và giàu lòng yêu nước.

– Ông có những bút danh khác như: Nguyễn Hoài, Nguyễn Phú Lễ, Huyền Tư.

b. Sự nghiệp sáng tác

Một số tác phẩm nổi tiếng của tác giả: Đường về gia hương (1948), Cá bống mú (1956), Đất rừng phương Nam (1957),…

Hình ảnh một số tác phẩm của Đoàn Giỏi

c. Phong cách sáng tác

– Hầu hết sáng tác của Đoàn Giỏi đều viết về thiên nhiên, con người và cuộc sống Nam Bộ.

– Tái hiện vẻ đẹp của vùng đất phương Nam trù phú và những người dân Nam Bộ chất phác, thuần hậu, can đảm, trọng tình trọng nghĩa.

– Lối miêu tả vừa hiện thực vừa trữ tình và ngôn ngữ đậm màu sắc địa phương.

1.1.2. Tác phẩm Đất rừng phương Nam

a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

– Văn bản được sáng tác năm 1957, đoạn trích được trích từ chương 9 trong tiểu thuyết cùng tên của Đoàn Giỏi.

Tiểu thuyết Đất rừng Phương Nam của Đoàn Giỏi

b. Thể loại

– Tiểu thuyết.

c. Bố cục 

Có thể chia làm bốn phần:

– Phần 1 (Từ đầu … bụi cây): chuẩn bị đi lấy ăn ong

– Phần 2 (Tiếp theo … im im đi tới): con đường đến chỗ lấy mật

– Phần 3 (Tiếp theo … trở về): quá trình lấy mật ong

– Phần 4 (Còn lại): trên đường trở về nhà

d. Tóm tắt nội dung văn bản

Đoạn trích kể lại một ngày đi lấy kèo ong của An, Cò và tía nuôi của An. Trong chuyến đi, An đã được chứng kiến quá trình tía nuôi và thằng Cò đi “ăn ong”. An được biết cách tía dẫn ong về những kèo để làm làm tổ và được chứng kiến cách tía lấy mật ong. Không gian rừng U Minh và quá trình lấy mật ong đã khiến An đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. An cũng thầm ngưỡng mộ quá trình nuôi ong của những người dân nơi đây.

1.2.1. Nhân vật An

– An là người có lòng yêu thiên nhiên. Trong quá trình đi tìm mật, An cảm nhận được những khung cảnh thiên nhiên trong rừng U Minh trong trẻo, mát mẻ và an lành:

+ Không khí mát lạnh

+ Cái lành lạnh của không khí sông ngòi thấm vào đất, thở ra từ bình minh

+ Ánh sáng trong vắt đậu trên những cành hoa tràm

+ Khi nhìn thấy tổ ong, An quên ngay những bực tức ở trong lòng

Thiên nhiên rừng U Minh

=> Phải là chú bé có sự tinh tế trong việc quan sát và cảm nhận mới có thể nhận thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên như vậy

– An là người ham học hỏi, thông minh:

+ An thắc mắc về quá trình làm kèo cho ong về làm tổ với má nuôi và ghi nhớ từng lời má nói

+ An thấy cò bị ong đót bèn ngay lập tức đưa mồi cho tía để tía đốt ong

+ An có hiểu biết về việc con người khắp nơi nuôi ong

=> Phải là đứa trẻ ham học và có sự hiểu biết mới có thể ghi nhớ và có hiểu biết về loài ong như thế.

– An là chú bé có lòng tự trọng cao, An không muốn hỏi Cò về “sân chim” vì ngại rằng Cò sẽ cười mình

1.2.2. Nhân vật Cò

– Cò là một chú bé khỏe mạnh:

+ Đùi như đùi nai đi khắp nơi trong rừng

+ Khi An đã mệt và muốn nghỉ, Cò lại vẫn có thể đi tiếp

=> Cò là hiện thân cho chú bé của núi rừng. Cuộc sống gắn bó với núi rừng từ nhỏ giúp Cò có cơ thể khỏe mạnh

– Cò có hiểu biết về rừng U Minh:

+ Cò nhắc cho An về lời của má cách làm kèo ong

+ Cò chỉ cần lắng nghe cũng có thể biết được chỗ ong sắp bay đến

+ Cò trợ giúp tía lấy mật ong

=> Tuổi thơ gắn liền với rừng U Minh, Cò hiểu rõ về khu rừng này. Phải là chú bé có tình yêu với khu rừng thì Cò mới có thể hiểu về khu rừng tới thế.

1.3.1. Về nội dung

– Văn bản miêu tả lại quá trình lấy mật ong của người dân rừng U Minh. Qua đó ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời rừng U Minh.

1.3.2. Về nghệ thuật

– Nghệ thuật miêu tả đặc sắc

– Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật